Tweet
Xoa bóp giúp cải thiện Tăng huyết áp BSCK2.Huỳnh Tấn Vũ
Đại học Y Dược Tp.HCM.
à Tăng huyết áp được Y Học Cổ Truyền đề cập đến trong phạm trù chứng Huyễn vựng , Đầu thống ( triệu chứng hoa mắt , chóng mặt chao đão như ngồi trên thuyền , nhức đầu ).
à Nguyên nhân chứng Huyễn vựng là một bệnh nội thương do nhiều nguyên nhân gây nên:
v Tình chí thất điều ( lo buồn , suy nghĩ , tức giận, tâm lý căng thẳng thái quá )
v Tiên thiên bất túc ( thể chất bẫm sinh suy yếu , lớn tuổi thiên quý suy ).
v Hậu thiên suy tổn ( do lao lực , dinh dưỡng kém , Tỳ vị khí huyết suy hư )
v Ẩm thực thất điều ( ăn uống qúa nhiều chất béo ngọt )
à Các thể trên lâm sàng:
v Chứng thực: thể Can hỏa vượng (Tình chí tức giận, nóng này thái quá) hoặc thể đờm thấp (ăn quá nhiều chất béo ngọt, người mập) gây ra hoa mắt chóng mặt nóng bừng mặt, chao đảo, đau đầu (cự án: chống cự lại khi ấn))
v Chứng hư: do bẩm sinh , tuổi gìà, bệnh lâu ngày gồm thể Can Thận âm hư (người nóng bứt rứt: nội nhiệt) . và/hoặc thểCan Thận dương hư (lòng bàn chân lạnh: ngoại hàn) gây ra chóng mặt hoa mắt nhức đầu(thiện án: dễ chịu khi ấn).
à Điều trị các thể lâm sàng:
v Dùng thuốc
v Hỗ trợ điều trị bằng các phương pháp không dùng thuốc
§ Dưỡng sinh: Luyện thư giãn: ổn định thần kinh , quân bình giữa quá trình hưng phấn và ức chế và Luyện thở thở 4 thời , thở khí công. Tự xoa lòng bàn chân khoảng 50-100 lần/ngày.
§ Xoa bóp: Chủ yếu xoa bóp vùng đầu mặt, rãnh hạ áp
§ Ăn uống: Tránh dùng chất kích thích : Cà phê , thuốc lá , rượu và tránh thức khuya , ăn ngủ điều độ.
§ Tinh thần thái độ trong cuộc sống : Tập luyện tinh thần ổn định . và tránh lo âu , tức giận , buồn bực thái quá
2. Xoa bóp- Bấm huyệt cải thiện THA:
à Tác dụng Xoa bóp bấm huyệt:
v Theo YHCT: Trong xoa bóp cũng phải chẩn đoán rõ âm dương, tạng phủ bị bệnh; xác định bệnh hư hay thực, ở một tạng hay nhiều tạng phủ. Xoa bóp thông qua tác động vào huyệt, kinh lạc, có thể đuổi ngoại tà, điều hoà được dinh vệ, thông được kinh lạc, khí huyết và điều hoà được chức năng của tạng phủ
§ Nếu bệnh thuộc hư thì phải bổ, bệnh thực thì phải tả.
§ Tả thì động tác mạnh, nhanh, ngược đường kinh; Bổ thì động tác nhẹ nhàng, khoan thai, thuận đường kinh.
v Theo YHHĐ: Xoa bóp được thực hiện khá rộng rãi :
+ Tăng tuần hoàn dinh dưỡng tại chỗ:Tay, chân, đầu, mặt, cổ, lưng .
+ Làm giảm sự căng thẳng thần kinh, giảm mệt mỏi sau lao động, tập luyện
+ Giảm đau nhức cơ xương khớp, đau các rễ thần kinh, dây thần kinh
+ Tăng cường phục hồi các cơ liệt, cơ teo sau khi tổn thương
+ Vận động các cơ trước khi thi đấu thể thao và làm tan tụ máu tại cơ và tổ chức liên kết khi chấn thương .
+ Làm mềm sẹo, dây chằng và các gân cơ dây chằng khi co rút, co cứng tăng trương lực
+ Cải thiện huyết áp.
+ Xoa bóp làm cải thiện các nếp nhăn, làm da mặt trở nên mịn màng .
à Những người không nên xoa bóp bấm huyệt:
v Đang mắc bệnh về da và các tổ chức dưới da
v Đang sốt cao cấp tính. Suy kiệt cơ thể ,
v Suy tim độ III, thiểu năng gan thận, bệnh ưa chảy máu, giãn động tĩnh mạch
v Người đang bị khối u, ung thư, lao
v Đau do các bệnh cấp cứu ngoại khoa, đau không rõ nguyên nhân
à Tác dụng của xoa bóp bấm huyệt trong bệnh tăng huyết áp:
§ Đối với da: tổ chức dưới da có một mang lưới tuần hoàn phong phú: Tuần hoàn động mạch, tuần hoàn tĩnh mạch và tuần hoàn bạch mạch . Xoa bóp có tác dụng làm giãn mạng lưới mao mạch trên
§ Làm tăng lưu thông máu qua hệ thống mao mạch, tĩnh mạch, bạch mạch ở các tổ chức.
§ Sự giãn nở mạch máu và lưu thông máu tốt giúp cho tổ chức cơ thể được cung cấp dinh dưỡng, ôxy, thải trừ chất cặn bã và khí cacbonnic được tốt hơn.Vì vậy làm cho tổ chức được xoa bóp hoạt động và hồi phục được nhanh hơn.
§ Giúp điều chỉnh phân phối tuần hoàn cơ thể, xoa bóp toàn thân lượng máu ngoại vi được tăng cường. Lượng máu tại các cơ quan tạng phủ sâu được rút bớt, hoạt động của tim được điều chỉnh. Huyết áp thường hạ xuống 10mmHg-20mmHg sau xoa bóp.
§ Đặc biệt xoa bóp làm tăng tuần hoàn bạch mạch 5-6 lần nên giảm phù nề tổ chức và giảm đau rất tốt trong các trường hợp ứ trệ tuần hoàn bạch mạch do chèn ép phù nề. Tuần hoàn bạch mạch lưu thông tốt giúp khả năng thực bào, miễn dịch được gia tăng nên khả năng chống viêm nhiễm được tốt hơn.
§ Sau xoa bóp người được xoa bóp thấy thoải mái, bớt mệt mỏi và căng thẳng khả năng lao động được phục hồi nhanh hơn .
à Những bài tập xoa bóp bấm huyệt dùng cho người bị THA:
v Đo huyết áp trước khi xoa bóp :
v Tư thế:
§ Bệnh nhân nằm ngữa: thư giãn qua 3 bước
- B1: ức chế ngũ quan
- B2: ra lệnh các cơ mềm ra từng nhóm cơ (đầu-> chân)
- B3: tập trung theo dõi hơi thở suốt quá trình xoa bóp
§ Thầy thuốc ngồi ghế phía sau đầu bệnh nhân: thực hiện các thủ thuật sau:
- Vùng trán: xoa-> xát-> ->miết trán (phân, hợp) -> mắt (xoa, bấm, nhào,miết, vuốt) ấn day huyệt vùng trán: Thái dương, ấn đường, ngư yêu, Tinh minh...
xoa vùng trán
miết trán
miết trán
miết trán
xoa mắt
bấm mắt
nhào mắt
miết mắt
vuốt mắt
ấn day huyệt thái dương
ấn day huyệt Ấn đường
ấn day huyệt Ngư yêu
ấn day huyệt Tinh Minh
( Hình 1 – 14 )
- Vùng đầu: ấn day tóc-> đầu (chải, bóp, gõ,vỗ, rung) ấn day huyệt vùng đầu: bách hội, tứ thần thông, suất cốc. ( hình 15-20)
ấn day tóc
chải đầu.
bóp đầu
gõ đầu
vỗ đầu
ấn day huyệt bách hội
- Vùng cổ gáy: bóp nắn . ấn day Phong trì, Ế phong, An miên..Xoa vuốt rãnh hạ áp cho ửng đỏ là ( Hình 21-26)
bóp nắn vùng cổ gá
ấn day huyệt phong trì (cổ gáy )gáy
ấn day huyệt Ế phong
ấn day huyệt an miên
ấn day huyệt an miên
xoa vuốt rãnh hạ áp
v Cần chú ý sử dụng thủ thuật bổ tả khi xoa bóp, khi có điểm đau (cự án) thì dùng thủ thuật nhanh, mạnh, thời gian ngắn. Khi có điểm đau (thiện án) thì dùng thủ thuật nhẹ nhàng, thời giản hơi lâu.
v Đo lại huyết áp sau khi xoa bóp, so sánh trị số 2 lần đo và triệu chứng nào được cải thiện.
