Hồ Dzếnh

[hoangvu]

Link" align="left" border="0" alt="" style="padding:7px;" />Nhà thơ Hồ Dzếnh tên thật là Hà Triệu Anh, sinh năm 1916 tại xã Quảng Trường, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, cha ông là Hà Kiến Huân, gốc Hoa từ Quảng Ðông, Trung Quốc di cư sang Việt Nam vào những năm cuối cùng của thế kỷ 19, gặp mẹ ông là Đặng Thị Văn, một cô gái chở đò ngang trên sông Ghép - Thanh Hoá. Hai người thành gia thất, sinh sống bằng đổi chác hàng hóa ở các chợ bến sông, trên một con đò dọc.

Thuở nhỏ, Hồ DZếnh sống với cha mẹ ở núi Thanh Hoá (huyện Như Xuân). Sau khi bố lấy vợ hai, ông sống với mẹ ở làng Đông Bích, rồi thị xã Thanh Hoá và theo học trường Nhà Chung. Từ cấp trung học, ông ra học ở Hà Nội, vừa học vừa kiếm sống bằng nghề gia sư và làm công cho các hiệu buôn người Hoa.


Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam ngay từ đầu buổi thành lập (1957). Sinh ra và lớn lên khi đất nước còn đang chìm trong cảnh nô lệ lầm than, hồn thơ của Hồ Dzếnh như thể một hạt "lệ ngọc" được kết tinh từ cuộc đời lam lũ của cha, của mẹ, của bản thân và của đồng bào ông. Ngay từ 1937, Hồ Dzếnh đã làm thơ, viết truyện ngắn đăng trên các báo: Trung Bắc Chủ nhật, Tiểu thuyết thứ bảy, Tập san Mùa gặt mới…


Kháng chiến chống Pháp ông về sống ở Thanh Hóa, sau ngày hòa bình (1954), Hồ Dzếnh trở lại Hà Nội, ông tham gia Ban chấp hành Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam một khóa. Sau đó đi thâm nhập thực tế, làm thợ đúc thép và hợp cơ khí ở nhà máy xe lửa Gia Lâm. Sống với công nhân và sáng tác văn học ở Hà nội.


Hồ Dzếnh mất ngày 13 tháng 8 năm 1991.


Tác phẩm đã xuất bản: Chân trời cũ (truyện ngắn, 1942); Một truyện tình mười lăm năm về trước (tiểu thuyết, 1942); Quê ngoại (thơ, 1943); Cô gái Bình Xuyên (tiểu thuyết, 1946); Hoa xuân đất Việt (thơ, 1946); Người nữ cứu thương Trung Hoa (kịch một màn, công diễn 1947); Đi hay ở (kịch một màn, công diễn 1955); Hồ Dzếnh – tác phẩm chọn lọc (tuyển chọn 1988). …

Trích: nguoivienxu.vn

[Cu Ngố]

Người thơ

Có những người thơ rất đỗi thơ,
Óc thường đi vắng, mắt theo mơ,
Chân đi ắt hẳn không cần đất,
Giữa cõi trần gian, bước hững hờ.

Chàng ta làm toán để mơ duyên,
Dấu sắc thường hay đánh dấu huyền,
Lắm lúc thơ về không kịp viết,
Vần "e" bỗng hạ xuống... vần "uyên".

Bốn khóa thi liền hỏng mất năm,
Cuộc đời khó quá, tình đời thâm.
Ra về mẹ hỏi: "Con thi đậu?"
-- Thưa dạ! Vì con trót... viết nhầm!

Thầy giáo thường khen tự buổi đầu:
"Anh này không khéo hỏng về sau!"
Nhưng chàng trai ấy tin mình lắm,
Thầm nhủ: Ðời ai thiết sự giàu.

Chàng trai năm trước vẫn như nay
Vì vẫn lơ mơ suốt cả ngày,
Có lẽ tên mình không nhớ nữa,
Vẫn tìm khăn mặt vắt trên... tay.

[Cu Ngố]

Nước chảy chân cầu

Quê em xa thẳm màu mây gió,
Buồn vút không gian, mất định kỳ.
Em có mơ về năm tháng cũ,
Âm thầm nghe tiếc phút giây đi?

Nước chảy đôi giòng cuốn sóng mau,
Bao phen lá úa rụng chân cầu,
Lá theo giòng nước, ngày theo tháng
Lặng lẽ như mang nỗi cảm sầu.

Mây nước vô tình, lãnh đạm trôi,
Tình không giống nước, tình không xuôi;
Bao lần lá thắm xuôi theo nước,
Nước chảy, tình duyên ở với người.

Chân cầu cắm giữ ngày ly biệt,
Mây nước vô tình, lãnh đạm trôi...
Nước chảy mây tan, tình bất diệt,
Tình theo bước khách bốn phương trời.

[Cu Ngố]

Phố huyện

Vài thanh lá dựng làm hè,
Vài nhà tranh yếu vai kề sát nhau.
Phố tôi không dáng buồn rầu,
Khó khăn của kẻ làm màu vô duyên.

Ba ngày một chuyến xe lên,
Chở thư và chất người lên mui hàng.
Nhôn nhao trẻ nít xóm làng,
Rủ nhau ra ngắm, ra bàn tán nhau.

Chợ thường không họp được lâu,
Chậm thì giờ rưỡi, còn mau nửa giờ.
Khi vàng đứng bóng im trưa,
Tiếng khô lá rụng làm thưa phố phường.

Rèm quây, che kín bụi đường,
Chủ hàng vắt cẳng lên giường ngáy xâu.
Im cho đến lúc trống lầu
Nổi giờ trịnh trọng vào hầu quan trên.

Họa hoằn phố ghếch cờ lên
Ðón xe quan Sứ từ bên tỉnh về...
Rồi ngày, một chuỗi ngày mê
Lại gieo khói chết lên hè thê lương.

[Cu Ngố]

Phong Châu

Người xưa xa rồi, lông ngỗng hết,
Người xưa xa rồi, tình xưa không chết,
Nghìn năm trăng sáng đất Phong-châu,
Duyên cổ còn mơ vạn cổ sầu.

-- Nàng là Hoa tươi đất Việt,
Chàng là Tinh túy trời Ngô,
Tình trâm anh, giòng phế thiệt,
Chỉ hồng duyên thắm se tơ...

Ngờ đâu, trước cảnh biển bao la,
Gươm sắc chia lìa con với cha!
Trung nghĩa ai hay trung nghĩa... tận,
Một thiên bạc mện úa trời hoa.

Giếng vàng, ánh ngọc nghìn xưa,
Giở trang sách cũ, hương thừa còn bay.
Mà sao người đó ta đây,
Tình duyên phảng phất như ngày đã xa.
Người về, ta mới nhớ ra
Yêu là thế ấy, mơ là thế thôi.

[Cu Ngố]

Quê hương

Ngày xưa tôi sống vui êm
Trong khu làng nhỏ kề bên sông đào.

Chị tôi giặt lụa cầu ao,
Trời trong, nắng ửng, má đào ghẹo duyên.
Tôi say nước thắm mây huyền,
Nước mơ dáng cũ, mây truyền tiếng xưa...

Ðời lành: nắng nhạt mưa thưa,
Sầu hôm nối sáng, buồn trưa tiếp chiều.
Có lần tôi thấy tôi yêu
Mắt nhung, cô bé khăn điều cuối thôn.

Lâu rồi, tôi đã... hơi khôn,
Biết cô hàng xóm có còn nhớ nhau?

[Cu Ngố]

Rằm tháng giêng

Ngày xưa còn nhỏ... ngày xưa
Tôi đeo khánh bạc lên chùa dâng nhang,
Lòng vui quần áo xênh xang,
Tay cầm hương, nến, đinh vàng mới mua.
Chị tôi vào lễ trong chùa,
Hai chàng trai trẻ khấn đùa hai bên:
-- "Lòng thành lễ vật đầu niên,
Cầu cho tiểu được ngoài giêng đắt chồng!"
Chị tôi phụng phịu má hồng,
Vùng vằng suýt nữa quên bồng cả tôi.
Tam quan, ngoài mái chị ngồi,
Chị nghe đoán thẻ, chị cười luôn luôn.
Quẻ thần, thánh mách mà khôn:
-- Số nàng chồng đắt, mà con cũng nhiều!
Chị tôi nay đã xế chiều,
Chắc còn nhớ mãi những điều chị mơ.
Hằng năm, tôi đi lễ chùa,
Chuông vàng, khánh bạc ngày xưa vẫn còn.
Chỉ hơi thấy vắng trong hồn,
Ít nhiều hương phấn khi còn ngây thơ.
Chân đi, đếm tiếng chuông chùa,
Tôi ngờ năm, tháng thời xưa trở về.

[Cu Ngố]

Sáng quê

Gió đưa mặt trời dần cao,
Khóm tre rì rào muôn tiếng chim kêu.
Ðẫm mình trong gió hiu hiu,
Lúa non sóng uốn thầm reo cuối trời.
Trên đường đê bé chạy dài,
Bóng trâu trên nước, bóng người trên cây.
Ngoài trời mây sáng hây hây,
Nước non tô loáng da ngày cuối thu.
Ðáy hồ mấy mắt sao lu,
Và trên nón dạ sương mù quệt ngang.
Chân trâu nghe nặng bước đàng,
Gió đưa tiếng học bên làng như ngâm.
Ông Hương qua đấy, nghĩ thầm:
-- Bằng văn Yếu-lược nó cầm trong tay.
Bên đình mấy giải khăn bay,
Ðời tươi qua ánh ban ngày lẫn trăng.
Ổ rơm, bác xã thôi nằm,
Chân đi guốc thấp, xỏ nhầm guốc cao.
Mắt còn líu ríu chiêm bao:
Với cho tao điếu thuốc lào, cu con!

[Cu Ngố]

Tặng

Ðêm qua, ta gục đầu lên sách,
Mộng thấy hồn đau thổn thức buồn,
Ta chợt nhớ ra ngày viễn cách,
Là ngày... em sẽ xa ta luôn.

Mai mốt, mây thu lạc cuối trời,
Tình thu khôn chết, nhớ khôn nguôi,
Quỳ bên chồng giấy chưa thành sách,
Ta sẽ kêu thầm: "Em gái ôi!..."

Ngực nghe đau nhói buổi chia ly,
Ta khóc đời ta chẳng nghĩa gì.
Một thoáng hoa bay, vài giãi nắng
Ðã tàn chầm chậm kiếp thơ đi.

Từ xưa, ta đã hẹn ta rồi
Xuân sắc, xa nhìn lưu luyến thôi.
Mà bạn, chỉ nên là bạn mãi
Ðừng vương hoa bướm, lụy cho đời.

Vẫn tưởng em là bạn của ta,
Xuân về lạnh lẽo giống xuân qua
Vui chân theo dõi đườmg mong ước,
Ta giật mình hay: lệ đã nhòa.

Em sẽ đi và ta sẽ đi,
Mai này ta chết giữa chia ly...
-- Mây Nam nếu lạc về phương Bắc
Xin nhớ đời thơ chẳng nghĩa gì.

[Cu Ngố]

Thờ ơ

Rừng ở trưa hè ngủ giấc mơ,
Bên rừng, suối chảy chậm như giờ,
Trong "hươn" cô gái Lào quay chỉ,
Liếc mắt nhìn người khách lạ qua.

Bên cô, ông lão ngồi đan giỏ,
Cậu bé đương mài lại lưỡi dao,
"Quéo" rụng ngoài sân từng quả một,
Buồn theo liếp cửa nhẹ len vào...

Thấy khách vào nhà cô đứng lên,
Mời bình nước lạnh, rồi điềm nhiên
Quay tơ, ông lão ngồi đan giỏ,
Cậu bé mài dao, quả rụng thềm.

Uể oải lên đường, khách lại đi,
Lòng bùi ngùi tiếc phút chia ly,
Nhưng cô Lào vẫn ngồi nơi cũ,
Không muốn và không bận nghĩ gì.

Óc khách suy tìm cảnh lặng yên,
Lạnh lùng quá đỗi của người bên.
Mà sao đời khách, tâm tư khách,
Không chút thờ ơ giống cảnh trên?

[Cu Ngố]

Thu

Suốt trời hôm ấy thê lương quá,
Tóc liễu bờm xơm, sóng vỗ hồ,
Mây rối trên trời, cây rối lá,
Giường cô xuân nữ gối chăn xô...

Ðây là tất cả một mùa thơ,
Tất cả lều tranh, cả khói mờ,
Cả gió may đưa, buồn lắng xuống,
Cả lòng tôi với cả lòng cô.

Có một nghìn cây rũ rượi buồn,
Một nghìn sông rét, vạn hoàng hôn,
Dăm thân thiếu nữ gầy như trúc
Ðứng chịu tang trời đổ bóng đơn.

Thu xa bằng gió, bằng mây,
Không gian thở nhẹ, buồn vây chìm chìm...
Lòng không ai cấm mà im,
Không dưng bỗng nhớ, không tìm bỗng mong.
Nơi tôi còn ít lá lòng,
Chiều nay rơi nốt vào trong lá rừng.

[Cu Ngố]

Tình xưa

Em nhớ không em? mới độ nào
Ðem cành cây chiết cạnh bờ ao,
Cây tươi trong lúc người lơ đãng,
Thắm thoắt ngày qua nhánh trổ đào.

Tóc liễu xanh xanh vẫy tóc người,
Tay em cầm nhẹ lấy tay tôi...
Lần đầu ân ái trao bằng mắt
Rồi để tình thương đến trọn đời.

Anh đã già rồi, em vẫn xuân,
Ðời anh dầu dãi bốn phong trần,
Ðòi phen trên bước đường đau khổ,
Anh vẫn mơ về chốn ái ân.

Anh vẫn mơ về kiếm bóng em,
Cho lòng ấm lại ánh xuân thiên,
Không gian bàng bạc sầu yêu cũ,
Em khác xưa rồi, em đã quên.

Em mời anh viết, thì anh viết,
Viết đầy trên mảnh giấy trao em,
Anh viết những gì anh chẳng biết,
Hình như anh viết chuyện chiêm bao...

[Cu Ngố]

Trở lại

Trời trong đến nỗi không mây,
Cây im đến nỗi bóng đầy mặt sân.
Tôi về giữa xứ bâng khuâng,
Nghe thơ lục bát reo vần nhớ xưa.

Chạy dài lớp bí giàn dưa,
Vẳng nghe dấu cũ, hồn mơ đường tàn.
Mộng lòng xây giữa nhân gian:
Một gian nhà nhỏ, mấy giàn trầu-không.

Những người tôi vẽ chưa xong,
Thi nhau trên bức bình phong méo đầu.
Phẳng lì ngõ trước, ao sau,
Ðêm đêm cá đớp trăng sầu, đêm đêm.

Con người tôi gọi bằng Em,
Nhớ tôi nhưng cũng thành duyên lâu rồi.
Mộng tàn, nước chảy, mây trôi,
Tôi lui hồn lại nhưng đời đã xa.

Les roses comme avant palpitent, comme avant... Verlaine

[hoangvu]

HOA MẪU ÐƠN

Mẫu đơn nở cạnh nhà thờ
Ðôi ta trinh tiết đợi chờ lấy nhau.

Em ạ, quê ta tháp giáo đường
Sáng chiều vẫn vọng những hồi chuông
Ai đi xem lễ tôi đi với
Gió dạo lời kinh toả vấn vương

Con gái nhà Chung xinh đẹp lạ
Ðẹp hơn cpn gái phố phường bên
Ngày ngày hai buổi xưa đi học
Mượn lối vườn hoa để gặp em

Tôi nhớ từng viên đá lát thềm
Từng hàng ngói nhỏ mái nhà êm
Cây doi* đứng cạnh hòn non bộ
Toả mát đường đi gạch lát nem

Ôi vật vô tri cũng có hồn
Những ngày nắng mới những hoàng hôn
Tình yêu sau trước đều như vậy
Những thoáng vui xen những nét buồn

Chủ Nhật tự nhiên thành buổi hẹn
Gió bay tà áo trắng như thơ
Mẫu đơn nở giữa hai lời nguyện
Phảng phất còn thơm đến bây giờ

Ðêm Giáng Sinh này em ở đâu
Nghe chuông có nhớ thuở ban đầu
Ước chi sống lại thời xưa nhỉ
Ðể trẻ ra và để hẹn nhau