11 CấpDùng Tốc Ký trong mVietX
Bắt đầu phiên bản 5 (nhóm mViệt tại Đức thực hiện), chúng ta sẽ có chức năng Tốc Ký. Chức năng này đã có từ lâu trong mViêt Online (dùng qua mạng), nhưng đây là lần đầu tiên xuất hiện trong bộ gõ cho Windows.
Tốc ký này theo đúng tiêu chuẩn của mViêt Online -- một tiêu chuẩn cao nhất trong mọi bàn gõ tiếng Việt hiện nay. Nóđược nới rộng qua nhiêu lãnh vực như: sửa vần, sửa dấu, sửa âm, sửa chính tả, chỉnh hoa, v.v.
Sau đây là những hướng dẫn cách dùng từcăn bản đền trù phú phản ảnhnghệ thuật lẫn kỹ thuật của điện toán hiện nay:
Cấp 1=căn bản: Khi chúng ta muốn gõ tk để bung ra tốc ký, chúng ta cần định nghĩa: |tk=tốc ký|. Ghi chú: khi viết chữ tắt, chúng ta không cần thêm khoảng trống cuối chữ tắt; nghĩa là khi gõ chữ k, chữ tắt sẽ được bung ra tức khắc.
Làm sao ghi lại định nghĩa này? Khi download mvietX, bạn sẽ thấy có 1 trang tocky.txt, bạn mở nó ra bằng NotePad và thêm định nghĩa nói trên.
Thử nghiệm: mở mVietX.exe (icon hình cô gái Việt)... mở 1 trang NotePad và gõ chữ Việt như thường lệ. Khi gõ tk thì tức khắc sẽ thấy tk biến ngay thành tốc ký.
Thử nghiệm: Nay bạn thử thêm:
Tk (T viết hoa) thì được Tốc ký, và
TK(T và K hoa) thì được Tốc Ký.
Như vậy với 1 định nghĩa bạn có thể bung ra 3 cách khác nhau tùy theo lúc viết hoa hay thường chữ tắt.
Cấp 2=với mẫu tự có dấu: Bạn thêm 2 định nghĩa (vô trang tocky.txt) để có: |tk=tốc ký|đh=đại học|ôb=ông bà|. Xong rồi bạn lại mở mVietX và thí nghiệm tương tự để được các chữ bung ra :đại học, Ðại học, Ðại Học, ông bà, Ông bà, và Ông Bà
Cấp 3=Thêm tốc ký trong lúc soạn: Như chúng tôi đã trình bày ở trên, mỗi lần bạn thay đổi danh sách tốc ký, hoặc thêm hoặc bớt, bạn cần mở lại mVietX.
Thay đổi định nghĩa trong lúc đang soạn: Thực ra mVietX tiện lợi hơn, trong khi mViêtX đang chạy bạn có thể mở nút tốc ký hình người đang chạy để mở trang tốc ký và thay đổi. Sau đó bạn ấn nút "apply", mVietX sẽ chạy với danh sách tốc
ký mới.
Thay trang: Hơn nữa bạn có thể thay đổi trang tốc ký, chẳng hạn nhưdùng tocky.txtchuyển quanaunuong.txt
Cấp 4=chỉnh nguyên âm: Khi muốn viết vần ôi, có người viết ^i cho gọn (tiết kiệm 1 phím gõ), hoặc có lúc viết lẹ bị nhẩy phím nên mất chữo, đểchỉnhnguyên âm này, chúng ta cầnthêm 1 định nghĩa |^i=ôi| vô danh sách các tốc ký: |tk=tốc ký|đh=đại học|ôb=ông bà|^i=ôi|. hử nghiệm khi viết sẽ được:
gõ ^i được ôi,
gõ t^i được tôi,
gõ m^i được môi,
nhưng gõ j^i vẫn không thay đổi vì chữ Việt không
có chữ jôi.
Cấp 5=dấu là tốc ký: Bây giờ đi xa hơn, bạn thêm định nghĩa |~=những|
Khi thử nghiệm:
gõ ~ thì được chữ những ngay tức khắc, nhưng khi viết lũ thì được lũ chứ không phải là lunhững và khi viết z~ cũng không được znhững.
Cấp 6=điệp dấu tốc ký: Trong trường hợpchúng tamuốn ~ thành những và khi gõ 2 lần ~~ thì lại được nhưng, chúng ta nên định nghĩa
|~ =những| (thêm khoảng trống sau ~) và |~~=nhưng|
Cấp 7 =n-đối 1: bạn có thể dùng 2 chữ viết tắt để bung ra cùng 1 chữ. Thí dụ bạn thêm định nghĩa: |nh~=những| thì bạn gõ nh~ hay ~ đều được chữ những. Tóm tắt là bạn có trang tocky.txt như sau:
|tk=tốc ký|ôb=ông bà|^i=ôi|đh=đại học|~ =những|~~=nhưng|nh~=những|
Cấp 8=sửa hỏi ngã: Chúng tacó thể dùng chức năng này để sửa hỏi ngã. Nếu ai hay lầm mà viết nghỉ ngợi (viết đúngvới dấu ngã)và viết nghĩ ngơi (viết đúngvới dấu hỏi) thì nên định nghĩa tốc ký như sau để tránh viết sai các từ này!
|nghỉ ngợi=nghĩ ngợi|nghĩ ngơi =nghỉ ngơi|
Cấp 9=sửa âm đầu, âm cuối: Đôi khi viết lẹ 2 mẫu tự ch bị thành hc. Để sửa lỗi này bạn thêm tốc ký: |hc=ch|
Gõ hcuo+ng sẽ được chương
Ghi chú: chúng tôi sẽ tham khảo với tác giả mViệt để biết thêm về các ứng dụng của Tốc ký và tu bổ danh sách các cập cho tốc ký ở trên.
Sau khi tham khảo với tác giả mV, chúng tôi nhận ra được 1 vẻ đẹp khác và xin thêm vào đây:
Cấp 10=Đan Thành Khối: Chúng tôi sẽ chứng minh sự hỗ tuơng của 2 chức năng: tự do chọn bộ phím dấu (nút cây viết chì vàng dùng để định nghĩa các phím dấu) và tốc ký. Hai chức năng này sẽ đan thành 1 khối mà không 1 bàn gõ nào khác có thể làm nổi.
Dùng cây viết chì vang chúng tôi định nghĩa phím 8 là nguyên âm ư và 0 là nguyên âm ơ:
Trên phím u là 8, nên chọn 8 là ư
Trên phím o là 0, nên chọn 0 là ơ
Khi chọn như vậy thì dù viết 8 hay u8 đều được cùng kết quả là ư; tuơng tự khi viết 0 hay o0 thì được ơ
Việc chọn lựa phím vừa là dấu vừa là nguyên âm là một sáng kiến của tác giả mViệt mà chúng tôi không tìm thấy ở nơi đâu có.
Dùng chức năng tốc ký định nghĩađịnh nghĩa |z=ngh|9=ươ| với lý do sau:
tiết kiệm 2 phím khi gõ z để được ngh
tiết kiệm 3 phím khi dùng 9 tạo ra ươ (9 nằm giữa 8và 0 mà chính 8 va 0 là phím tạo ra ư và ơ)
Thử nghiệm như sau:
Cấp 11=Tốc ký đầu, đuôi, dấu: Chúng tôi mới hiểu được những biến hóa của tốc ký mVietX qua lời minh họa của bản kiến trúc tiếng Việt. Khi xây phiên bản này, người xây (programmer) cũng không ngờ tới cho tới lúc người soạn thảo vạch ra cho chúng tôi thử nghiệm. Chúng tôi vô vàn hoan hỉ, nay chia xẻ với quí vị.
Khi viết za` vẫn được là ngà
Khi viết zi~ vẫn được là nghĩ
Khi viết taz thì lại không có gì thay đổi; thì ra tangh không phải là chữ Việt
Bây giờ chúng tôi chọn j là dấu nặng (Kiểu gõ Telex) và định nghĩa tốc ký |j=nh| thì sao?
Khi viết ja` thì được nhà
Khi viết taj thì được tạ
Khi đã có chữ tạ mà thêm j nữa thì lại ra ta. (luật khử dấu nặng thành dấu chấm)
Ghi chú: Chúng tôi còn được biết là bàn phím có thể được thay đổi các phím để gõ mỗi từ Việt chỉ có dùng 4 phím. Đây là công cuộc khảo cứu 2 năm về trước cho bàn phím ảo dùng trong mViệt, phiên bản 10. Bởi vì chúng tôi chưa am tường và hiểu thấu nên chưa biên vào đây.
Trích từ mVietX tác giả vnTuDo
Bắt đầu phiên bản 5 (nhóm mViệt tại Đức thực hiện), chúng ta sẽ có chức năng Tốc Ký. Chức năng này đã có từ lâu trong mViêt Online (dùng qua mạng), nhưng đây là lần đầu tiên xuất hiện trong bộ gõ cho Windows.
Tốc ký này theo đúng tiêu chuẩn của mViêt Online -- một tiêu chuẩn cao nhất trong mọi bàn gõ tiếng Việt hiện nay. Nóđược nới rộng qua nhiêu lãnh vực như: sửa vần, sửa dấu, sửa âm, sửa chính tả, chỉnh hoa, v.v.
Sau đây là những hướng dẫn cách dùng từcăn bản đền trù phú phản ảnhnghệ thuật lẫn kỹ thuật của điện toán hiện nay:
Cấp 1=căn bản: Khi chúng ta muốn gõ tk để bung ra tốc ký, chúng ta cần định nghĩa: |tk=tốc ký|. Ghi chú: khi viết chữ tắt, chúng ta không cần thêm khoảng trống cuối chữ tắt; nghĩa là khi gõ chữ k, chữ tắt sẽ được bung ra tức khắc.
Làm sao ghi lại định nghĩa này? Khi download mvietX, bạn sẽ thấy có 1 trang tocky.txt, bạn mở nó ra bằng NotePad và thêm định nghĩa nói trên.
Thử nghiệm: mở mVietX.exe (icon hình cô gái Việt)... mở 1 trang NotePad và gõ chữ Việt như thường lệ. Khi gõ tk thì tức khắc sẽ thấy tk biến ngay thành tốc ký.
Thử nghiệm: Nay bạn thử thêm:
Tk (T viết hoa) thì được Tốc ký, và
TK(T và K hoa) thì được Tốc Ký.
Như vậy với 1 định nghĩa bạn có thể bung ra 3 cách khác nhau tùy theo lúc viết hoa hay thường chữ tắt.
Cấp 2=với mẫu tự có dấu: Bạn thêm 2 định nghĩa (vô trang tocky.txt) để có: |tk=tốc ký|đh=đại học|ôb=ông bà|. Xong rồi bạn lại mở mVietX và thí nghiệm tương tự để được các chữ bung ra :đại học, Ðại học, Ðại Học, ông bà, Ông bà, và Ông Bà
Cấp 3=Thêm tốc ký trong lúc soạn: Như chúng tôi đã trình bày ở trên, mỗi lần bạn thay đổi danh sách tốc ký, hoặc thêm hoặc bớt, bạn cần mở lại mVietX.
Thay đổi định nghĩa trong lúc đang soạn: Thực ra mVietX tiện lợi hơn, trong khi mViêtX đang chạy bạn có thể mở nút tốc ký hình người đang chạy để mở trang tốc ký và thay đổi. Sau đó bạn ấn nút "apply", mVietX sẽ chạy với danh sách tốc
ký mới.
Thay trang: Hơn nữa bạn có thể thay đổi trang tốc ký, chẳng hạn nhưdùng tocky.txtchuyển quanaunuong.txt
Cấp 4=chỉnh nguyên âm: Khi muốn viết vần ôi, có người viết ^i cho gọn (tiết kiệm 1 phím gõ), hoặc có lúc viết lẹ bị nhẩy phím nên mất chữo, đểchỉnhnguyên âm này, chúng ta cầnthêm 1 định nghĩa |^i=ôi| vô danh sách các tốc ký: |tk=tốc ký|đh=đại học|ôb=ông bà|^i=ôi|. hử nghiệm khi viết sẽ được:
gõ ^i được ôi,
gõ t^i được tôi,
gõ m^i được môi,
nhưng gõ j^i vẫn không thay đổi vì chữ Việt không
có chữ jôi.
Cấp 5=dấu là tốc ký: Bây giờ đi xa hơn, bạn thêm định nghĩa |~=những|
Khi thử nghiệm:
gõ ~ thì được chữ những ngay tức khắc, nhưng khi viết lũ thì được lũ chứ không phải là lunhững và khi viết z~ cũng không được znhững.
Cấp 6=điệp dấu tốc ký: Trong trường hợpchúng tamuốn ~ thành những và khi gõ 2 lần ~~ thì lại được nhưng, chúng ta nên định nghĩa
|~ =những| (thêm khoảng trống sau ~) và |~~=nhưng|
Cấp 7 =n-đối 1: bạn có thể dùng 2 chữ viết tắt để bung ra cùng 1 chữ. Thí dụ bạn thêm định nghĩa: |nh~=những| thì bạn gõ nh~ hay ~ đều được chữ những. Tóm tắt là bạn có trang tocky.txt như sau:
|tk=tốc ký|ôb=ông bà|^i=ôi|đh=đại học|~ =những|~~=nhưng|nh~=những|
Cấp 8=sửa hỏi ngã: Chúng tacó thể dùng chức năng này để sửa hỏi ngã. Nếu ai hay lầm mà viết nghỉ ngợi (viết đúngvới dấu ngã)và viết nghĩ ngơi (viết đúngvới dấu hỏi) thì nên định nghĩa tốc ký như sau để tránh viết sai các từ này!
|nghỉ ngợi=nghĩ ngợi|nghĩ ngơi =nghỉ ngơi|
Cấp 9=sửa âm đầu, âm cuối: Đôi khi viết lẹ 2 mẫu tự ch bị thành hc. Để sửa lỗi này bạn thêm tốc ký: |hc=ch|
Gõ hcuo+ng sẽ được chương
Ghi chú: chúng tôi sẽ tham khảo với tác giả mViệt để biết thêm về các ứng dụng của Tốc ký và tu bổ danh sách các cập cho tốc ký ở trên.
Sau khi tham khảo với tác giả mV, chúng tôi nhận ra được 1 vẻ đẹp khác và xin thêm vào đây:
Cấp 10=Đan Thành Khối: Chúng tôi sẽ chứng minh sự hỗ tuơng của 2 chức năng: tự do chọn bộ phím dấu (nút cây viết chì vàng dùng để định nghĩa các phím dấu) và tốc ký. Hai chức năng này sẽ đan thành 1 khối mà không 1 bàn gõ nào khác có thể làm nổi.
Dùng cây viết chì vang chúng tôi định nghĩa phím 8 là nguyên âm ư và 0 là nguyên âm ơ:
Trên phím u là 8, nên chọn 8 là ư
Trên phím o là 0, nên chọn 0 là ơ
Khi chọn như vậy thì dù viết 8 hay u8 đều được cùng kết quả là ư; tuơng tự khi viết 0 hay o0 thì được ơ
Việc chọn lựa phím vừa là dấu vừa là nguyên âm là một sáng kiến của tác giả mViệt mà chúng tôi không tìm thấy ở nơi đâu có.
Dùng chức năng tốc ký định nghĩađịnh nghĩa |z=ngh|9=ươ| với lý do sau:
tiết kiệm 2 phím khi gõ z để được ngh
tiết kiệm 3 phím khi dùng 9 tạo ra ươ (9 nằm giữa 8và 0 mà chính 8 va 0 là phím tạo ra ư và ơ)
Thử nghiệm như sau:
- Viết z9i` được chữ người ( dùng 4 phím thay vì8phím; tiết kiệm được 50%)
Viết ze được nghe. Chúng tôi ngạc nhiên khi thấy mViet biết cách chỉnh vần từ ng qua ngh. Chúng tôi sưa định nghĩa tốc ký lại là |z=ngh|, thì khi gõ za` thì được ngà. trong trường hợp này mViet lại xóa đi chữ h để đúng chính tả.
Trong mViệt, âmuo không cần thêm móc (zero móc), nên khi chúng tôi định nghĩa |9=uo| thì chúng tôi có cùngmột kết quảthử nghiệm phía trên.
Cấp 11=Tốc ký đầu, đuôi, dấu: Chúng tôi mới hiểu được những biến hóa của tốc ký mVietX qua lời minh họa của bản kiến trúc tiếng Việt. Khi xây phiên bản này, người xây (programmer) cũng không ngờ tới cho tới lúc người soạn thảo vạch ra cho chúng tôi thử nghiệm. Chúng tôi vô vàn hoan hỉ, nay chia xẻ với quí vị.
- Giả sử chúng ta định nghĩa |z=ng| như trình bày ở cấp 10 để:
viết za` là ngà
mà viết zi~ thành nghĩ.
Nay nếu chúng ta viết taz` thì lại được tàng. Wow!chỉ 1 định nghĩa mà chúng ta có tới 3-4 tốc ký.
Khi viết za` vẫn được là ngà
Khi viết zi~ vẫn được là nghĩ
Khi viết taz thì lại không có gì thay đổi; thì ra tangh không phải là chữ Việt
Bây giờ chúng tôi chọn j là dấu nặng (Kiểu gõ Telex) và định nghĩa tốc ký |j=nh| thì sao?
Khi viết ja` thì được nhà
Khi viết taj thì được tạ
Khi đã có chữ tạ mà thêm j nữa thì lại ra ta. (luật khử dấu nặng thành dấu chấm)
Ghi chú: Chúng tôi còn được biết là bàn phím có thể được thay đổi các phím để gõ mỗi từ Việt chỉ có dùng 4 phím. Đây là công cuộc khảo cứu 2 năm về trước cho bàn phím ảo dùng trong mViệt, phiên bản 10. Bởi vì chúng tôi chưa am tường và hiểu thấu nên chưa biên vào đây.
Trích từ mVietX tác giả vnTuDo