Tweet
Sài Gòn Xưa
Là người việt ai cũng phải biết SaiGon, sau đây ThaiAnh xin giới thiệu đôi nét về saigon xưa của người việt chúng ta qua ngòi bút của Vương Hồng Sến. Ở mục này là nét đẹp quê hương không biết post ở đây có đúng không, phần này liên quan tới lịch sử rồi, chủ yếu góp chút tài liệu xưa , mọi người nghiên cứu cho vui.
Trước tiên nên biết qua nhưng năm quan trọng.
- 939 : tổ tiên Việt còn ở vùng Thanh Hóa, và nhờ có ông Ngô Quyền chiếm được Bắc thuộc, mở đường cho họ Lê, lý, Trần về sau làm chủ ở cõi Nam.
- 1069 : xuống đến Quảng Bình, Quảng trị
- 1307 : nhà Trần gả Huyền Trân Công Chúa cho vua Chàm, mở rộng cõi bờ thêm hai châu Ô Lý ( Thừa Thiên);
- 1425 : đến Thuận Hóa
- 1471 : đến Quy Nhơn
- 1611 : đến Phú Yên
- 1653 :đến Nha Trang
- 1658 : Cao Miên xin thần phục chúa Nguyễn, nhìn nhận quyền của triều đình Huế.
- 1680 : Nguyễn chúa cho bọn tàn binh nhà Minh khai khẩn hoang địa vùng Đồng Nai.
- 1693 : đến Phan Thiết
- 1698 : đến Biên Hòa và Gia Định ( Saigon)
- 1708 : Mạc Cửu dâng Hà Tiên cho chúa Nguyễn, Mạc được phong làm tổng binh đời đời vĩnh trấn Hà Tiên.
- 1755 : Cao Miên quốc vương nhượng đất Tần Bôn và Lôi Lạp cho Võ Vương. Trong Nam, ông Nguyễn Cư Trinh với những kế hoạch khẩn hoang, dinh điền ở Miền Nam. Vào cuối XVIII, tại Gia Định, Trịnh hoài Đức, Ngô Nhơn Tịnh, Lê Quang Định ba người cùng lập thị xã nâng cao đuốc văn hiến một thời.
- 1780 : Mạc Thiên Tứ ( con Mạc Cửu ) mất, không con nối hậu. Từ đây đất Hà Tiên sáp nhập cơ đồ Nguyễn Chúa, cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam, đến đây hoàn thành, đây chỉ là tóm tắt lại.
Công cuộc mở mang bờ bõi của tổ tiên ta trong cuộc nam tiến, tính ra kéo dài trên tám trăm năm ( 939 - 1780) mới hoàn thành, trong những cuộc khai hoang này, vấn đề đụng chạm tranh giành đất đai là lẽ thường tình, một lẽ thường là vào thời buổi ấy DÂN THƯA ĐẤT RỘNG, DÂN LÀM ĂN KHÔNG HẾT ai bắt được nấy nhờ.
Chúa Hiền Vương nhường vùng Đồng Nai cho người Tàu, vùng này thuộc Khơ Me, ở đây cuhá Nguyễn cho 1 chính sách ngoại giao khôn khéo :
1 là lấy lòng người Tàu, nhóm này xin đầu hàng Chúa Nguyễn sau khi bị mãn Châu thay thế.
2 là Mượn tay tha nhơn, mở rộng cõi bờ một cách hòa bình, không tốn hao binh sĩ.
Được lệnh Chúa Nguyễn, tướng Dương Ngạn Địch kéo quân xuống chiếm đóng vùng Mỹ Tho trên sông Tiền Giang ( MéKong), còn trần thắng tài, huỳnh tấn và trần an bình thì đem bổn bộ binh mã đến chiếm cứ vùng Biên Hoà trên con sông Đồng Nai. Vì không nói được chữ " đ" nên họ vẫn gọi " Đồng Nai" ra " Nồng Nại".
Nhắc lại người tàu sao khi chiếm Đồng Nai laị đụng độ với Khơ Me vì phong tục khác xa, không hợp với họ nên họ ngầm ghét người Tàu. Lâu dần họ tự rút lui về Miền Thượng Lục Chân Lạp mặc tình cho người trung quốc với người Việt Nam tha hồ khai phá.
Công cuộc đi khai phá và những mở rộng đất đai kể rất dài dòng mọi người rãnh đọc sách thêm vậy.
Sài tức là củi thổi
Gòn : tên loại cây có bông nhẹ xốp, nhẹ hơn bông thường, trong nam hay dùng để dồn gối, dồn nệm. Ngoài bắc gọi cây bông gạo ( kapok, kapokier).
Có người đọc "Sài Gòn" thành " Sài Côn", hồi xưa thôi.
Để tìm hiểu sâu rộng và muốn biết rành rẽ về gốc tích " SaiGon", phải tìm hiểu từng dân tộc thay nhau khai thác cõi Nam nầy.
1. Người Phù Nam
2. Người Cam Bốt
3. Người Tàu
4. người Việt.
Trước hết, từ giống người Phù Nam
Theo Cổ đại, theo sử Trung Quốc ghi lại, thì có giống người Phù Nam chiếm cứ sơ khởi vùng gọi là Phù nam, sau đổi lại là " Thủy Chân Lạp" để phân biệt với đất Lục Chân Lạp.
THỜI ĐẠI NÀY, ĐẤT THỦY CHÂN LẠP CÒN LÀ RỪNG RẬM SÌNH LẦY, THÀNH SÀI GÒN CHƯA CÓ
Khoảng năm 1943 - 1944, nhà học giả Pháp, ông Louis Malleret nhân danh là hội trưởng Viễn Đông Bác cổ và Giám đốc viện Bảo tàng saigon, ông tìm ra di tích một nền cổ Phù Nam bị chôn vùi dưới đất từ ngàn xưa và một số cổ vật và tài liệu cổ, nhờ đó mà ta biết được cõi nguồn, biết tại đây xưa kia vào thế kỷ thứ hai, người dân La Mã đã tìm theo đường biển thả tàu buồm đến đây và đã từng đặt chân trên đất nầy, cũng như họ đã từng giao thiệp chặt chẽ cùng thổ dân bản xứ. Họ ( người La Mã, Ấn Độ di cư, Mã Lai phù nam, v.v ...) qua lại đổi chác với nhau.
NỐI CHÂN PHÙ NAM TRÊN VÙNG THỦY CHÂN LẠP LÀ NGƯỜI CAM BỐT
Không nói đâu xa, từ đầu thế kỷ thứ 17, người Cam Bốt đã có mặt tại vùng Sài Gòn lâu rồi. Nhưng họ không khai thác chi cả. Họ chỉ ăn hoa lợi tự nhiên : thú rừng, lâm sản, lá lợp nhà, cây làm củi ... bằng chứng là khi lọt vào tay người việt saigon vẫn còn là một thôn quê rừng, ruộng, vô danh.
THEO DẤU NGƯỜI TÀU, NĂM 1680 ĐẾN MIỀN NAM. NĂM 1778 LẬP ĐỀ NGẠN.
Từ 1680, đã có dấu chơn hán tử trên dãy đất miền nam nhưng họ tới lui đông đảo trên vùng saigon nhất là năm 1778.
Người Tàu dùng thuyền buồm chuyên chở hàng hóa, tơ lụa, trái cây khô và tươi ... của xứ họ qua dự trữ tại Cù lao Phố ( Biên Hòa). Mãi về sau, họ vẫn dùng thuyền cây chạy buồm để chở lúa, gạo, cá khô, trầm hương của Nam Việt qua trung quốc, và bận trở về Nam nếu không đủ tơ lụa hàng hóa. Vào thời ấy, người Tàu vẫn là những tay lợi hại và đắc lực ám trợ mọi cách và cả hai bên vào các cuộc nổi loạn miền Nam. Có thể nói hễ họ dựa vào bên nào thì bên ấy có phần thắng địch thủ dễ dàng, dân chúng nể uy danh của họ và kiêng sợ võ lực bạo hành của họ, thâm chí các tay lãnh tụ đương thời : Nhạc, Huệ, Nguyễn Ánh, cũng lợi dung họ để mượn thế : "Lấy giáo Tàu đâm chệch " cho họ sát hại lẫm nhau bớt, xét ra đời nào họ cũng ám trợ ta chống lại trung Quốc, với danh nghĩa " di thần Minh Mạt", từ ngàn xưa họ đã từng làm mưa làm gió một thời và đánh giặc mướn cho cả 2 phe, khi theo chúa Nguyễn Ánh, khi theo Tây Sơn Nhạc Huệ và về sau cùng, thì họ núp dưới bóng cờ đen, trợ giúp triều đình Huế chống quân đội Pháp thời Tư Đức.
Sau khi Tây Sơn bách thắng vào Nam, thuận tay họ bèn quét đuổi quân Tàu ra khỏi Cù lao phố ( Biên Hòa) là nơi tàn quân Minh đến lập cơ sở từ năm 1680, người Tàu mất chỗ họ bèn rút lui về vùng đất ở giữa chẹn đường Mỹ Tho đi Cù Lao phố mà xây dưng tân sở, tân sở này sau trở nên thành phố Chơ Lớn ngày nay vậy.
THỊ TRẤN CHỢ LỚN DO NGƯỜI TÀU TẠO LẬP VÀO NĂM 1778 ĐÂY THÔI.
Vừa phát đạt được 4 năm họ lại bị chúa Tây Sơn Nguyễn Văn Nhạc đánh lấy được thành Phan Yên ( gia Định ), thừa cớ làm cỏ sạch người Tàu 1 phen nữa. Tại sao Tây Sơn lại làm như thế, có nhiều giả thuyết, có thể là do đã không tiếp tay chống Nguyễn Ánh mà tiếp tế lương phạn...
Nhưng quả người tàu là giống dân giàu tính nhẫn nại nhất trên thế giới, họ bị đánh te tát như vậy mà họ vẫn không bỏ cơ sở làm ăn, ít lâu sao lại gầy dựng lạu cảnh Chợ Lớn thịnh vượng.
TRỞ LẠI DẤU VẾT TỔ TIÊN VIỆT
Saigon chính thức ở đâu?
1. Thành saigon do Minh Mạng dạy xây năm 1836, vị trí ở gần Ba Son.
2. Chợ Bến Thành ( ở gần bến và thành) phân ra hai chợ:
- Chợ Cũ : ngày xưa Tây cất bằng gạch và sườn kèo sắt, năm 1913 phá bỏ.
- Chợ Mới : gọi là Chợ Mới Bến Thành, khởi công năm 1912, đến tháng 3/1914.
3. Hai vùng này gộp lại có tên chung là Bến Nghé, từ năm 1919 sự buôn bán vẫn nằm trong tay Huê kiều, người việt bắt đầu qua nghề thương mại chỉ từ năm 1920 về sau.
Đứng trước danh từ " Bến Nghé " và " Sài Gòn" thì hai chữ " Bến Nghé " đối với Tây, líu lưỡi khó nói quá, nên chỉ sẵn uy lực kẻ chiến thắng trong tay, Tây bèn ép các sắc dân : Nam, Chà, Chệc, đều phải bỏ danh từ " Bến Nghé" thay bằng " Sài Gòn".
Tóm lại, danh thừ " Sài Gòn" trở nên bất tử vì người Việt, người tàu, trong lúc đàm thoại hay viết thơ, ký giao kèo với Tây một nửa chiều ý người mới, một nửa nịnh Tây, bèn dùng luôn danh từ " Sài Gòn".
Trước tiên nên biết qua nhưng năm quan trọng.
- 939 : tổ tiên Việt còn ở vùng Thanh Hóa, và nhờ có ông Ngô Quyền chiếm được Bắc thuộc, mở đường cho họ Lê, lý, Trần về sau làm chủ ở cõi Nam.
- 1069 : xuống đến Quảng Bình, Quảng trị
- 1307 : nhà Trần gả Huyền Trân Công Chúa cho vua Chàm, mở rộng cõi bờ thêm hai châu Ô Lý ( Thừa Thiên);
- 1425 : đến Thuận Hóa
- 1471 : đến Quy Nhơn
- 1611 : đến Phú Yên
- 1653 :đến Nha Trang
- 1658 : Cao Miên xin thần phục chúa Nguyễn, nhìn nhận quyền của triều đình Huế.
- 1680 : Nguyễn chúa cho bọn tàn binh nhà Minh khai khẩn hoang địa vùng Đồng Nai.
- 1693 : đến Phan Thiết
- 1698 : đến Biên Hòa và Gia Định ( Saigon)
- 1708 : Mạc Cửu dâng Hà Tiên cho chúa Nguyễn, Mạc được phong làm tổng binh đời đời vĩnh trấn Hà Tiên.
- 1755 : Cao Miên quốc vương nhượng đất Tần Bôn và Lôi Lạp cho Võ Vương. Trong Nam, ông Nguyễn Cư Trinh với những kế hoạch khẩn hoang, dinh điền ở Miền Nam. Vào cuối XVIII, tại Gia Định, Trịnh hoài Đức, Ngô Nhơn Tịnh, Lê Quang Định ba người cùng lập thị xã nâng cao đuốc văn hiến một thời.
- 1780 : Mạc Thiên Tứ ( con Mạc Cửu ) mất, không con nối hậu. Từ đây đất Hà Tiên sáp nhập cơ đồ Nguyễn Chúa, cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam, đến đây hoàn thành, đây chỉ là tóm tắt lại.
Công cuộc mở mang bờ bõi của tổ tiên ta trong cuộc nam tiến, tính ra kéo dài trên tám trăm năm ( 939 - 1780) mới hoàn thành, trong những cuộc khai hoang này, vấn đề đụng chạm tranh giành đất đai là lẽ thường tình, một lẽ thường là vào thời buổi ấy DÂN THƯA ĐẤT RỘNG, DÂN LÀM ĂN KHÔNG HẾT ai bắt được nấy nhờ.
Chúa Hiền Vương nhường vùng Đồng Nai cho người Tàu, vùng này thuộc Khơ Me, ở đây cuhá Nguyễn cho 1 chính sách ngoại giao khôn khéo :
1 là lấy lòng người Tàu, nhóm này xin đầu hàng Chúa Nguyễn sau khi bị mãn Châu thay thế.
2 là Mượn tay tha nhơn, mở rộng cõi bờ một cách hòa bình, không tốn hao binh sĩ.
Được lệnh Chúa Nguyễn, tướng Dương Ngạn Địch kéo quân xuống chiếm đóng vùng Mỹ Tho trên sông Tiền Giang ( MéKong), còn trần thắng tài, huỳnh tấn và trần an bình thì đem bổn bộ binh mã đến chiếm cứ vùng Biên Hoà trên con sông Đồng Nai. Vì không nói được chữ " đ" nên họ vẫn gọi " Đồng Nai" ra " Nồng Nại".
Nhắc lại người tàu sao khi chiếm Đồng Nai laị đụng độ với Khơ Me vì phong tục khác xa, không hợp với họ nên họ ngầm ghét người Tàu. Lâu dần họ tự rút lui về Miền Thượng Lục Chân Lạp mặc tình cho người trung quốc với người Việt Nam tha hồ khai phá.
Công cuộc đi khai phá và những mở rộng đất đai kể rất dài dòng mọi người rãnh đọc sách thêm vậy.
Sài tức là củi thổi
Gòn : tên loại cây có bông nhẹ xốp, nhẹ hơn bông thường, trong nam hay dùng để dồn gối, dồn nệm. Ngoài bắc gọi cây bông gạo ( kapok, kapokier).
Có người đọc "Sài Gòn" thành " Sài Côn", hồi xưa thôi.
Để tìm hiểu sâu rộng và muốn biết rành rẽ về gốc tích " SaiGon", phải tìm hiểu từng dân tộc thay nhau khai thác cõi Nam nầy.
1. Người Phù Nam
2. Người Cam Bốt
3. Người Tàu
4. người Việt.
Trước hết, từ giống người Phù Nam
Theo Cổ đại, theo sử Trung Quốc ghi lại, thì có giống người Phù Nam chiếm cứ sơ khởi vùng gọi là Phù nam, sau đổi lại là " Thủy Chân Lạp" để phân biệt với đất Lục Chân Lạp.
THỜI ĐẠI NÀY, ĐẤT THỦY CHÂN LẠP CÒN LÀ RỪNG RẬM SÌNH LẦY, THÀNH SÀI GÒN CHƯA CÓ
Khoảng năm 1943 - 1944, nhà học giả Pháp, ông Louis Malleret nhân danh là hội trưởng Viễn Đông Bác cổ và Giám đốc viện Bảo tàng saigon, ông tìm ra di tích một nền cổ Phù Nam bị chôn vùi dưới đất từ ngàn xưa và một số cổ vật và tài liệu cổ, nhờ đó mà ta biết được cõi nguồn, biết tại đây xưa kia vào thế kỷ thứ hai, người dân La Mã đã tìm theo đường biển thả tàu buồm đến đây và đã từng đặt chân trên đất nầy, cũng như họ đã từng giao thiệp chặt chẽ cùng thổ dân bản xứ. Họ ( người La Mã, Ấn Độ di cư, Mã Lai phù nam, v.v ...) qua lại đổi chác với nhau.
NỐI CHÂN PHÙ NAM TRÊN VÙNG THỦY CHÂN LẠP LÀ NGƯỜI CAM BỐT
Không nói đâu xa, từ đầu thế kỷ thứ 17, người Cam Bốt đã có mặt tại vùng Sài Gòn lâu rồi. Nhưng họ không khai thác chi cả. Họ chỉ ăn hoa lợi tự nhiên : thú rừng, lâm sản, lá lợp nhà, cây làm củi ... bằng chứng là khi lọt vào tay người việt saigon vẫn còn là một thôn quê rừng, ruộng, vô danh.
THEO DẤU NGƯỜI TÀU, NĂM 1680 ĐẾN MIỀN NAM. NĂM 1778 LẬP ĐỀ NGẠN.
Từ 1680, đã có dấu chơn hán tử trên dãy đất miền nam nhưng họ tới lui đông đảo trên vùng saigon nhất là năm 1778.
Người Tàu dùng thuyền buồm chuyên chở hàng hóa, tơ lụa, trái cây khô và tươi ... của xứ họ qua dự trữ tại Cù lao Phố ( Biên Hòa). Mãi về sau, họ vẫn dùng thuyền cây chạy buồm để chở lúa, gạo, cá khô, trầm hương của Nam Việt qua trung quốc, và bận trở về Nam nếu không đủ tơ lụa hàng hóa. Vào thời ấy, người Tàu vẫn là những tay lợi hại và đắc lực ám trợ mọi cách và cả hai bên vào các cuộc nổi loạn miền Nam. Có thể nói hễ họ dựa vào bên nào thì bên ấy có phần thắng địch thủ dễ dàng, dân chúng nể uy danh của họ và kiêng sợ võ lực bạo hành của họ, thâm chí các tay lãnh tụ đương thời : Nhạc, Huệ, Nguyễn Ánh, cũng lợi dung họ để mượn thế : "Lấy giáo Tàu đâm chệch " cho họ sát hại lẫm nhau bớt, xét ra đời nào họ cũng ám trợ ta chống lại trung Quốc, với danh nghĩa " di thần Minh Mạt", từ ngàn xưa họ đã từng làm mưa làm gió một thời và đánh giặc mướn cho cả 2 phe, khi theo chúa Nguyễn Ánh, khi theo Tây Sơn Nhạc Huệ và về sau cùng, thì họ núp dưới bóng cờ đen, trợ giúp triều đình Huế chống quân đội Pháp thời Tư Đức.
Sau khi Tây Sơn bách thắng vào Nam, thuận tay họ bèn quét đuổi quân Tàu ra khỏi Cù lao phố ( Biên Hòa) là nơi tàn quân Minh đến lập cơ sở từ năm 1680, người Tàu mất chỗ họ bèn rút lui về vùng đất ở giữa chẹn đường Mỹ Tho đi Cù Lao phố mà xây dưng tân sở, tân sở này sau trở nên thành phố Chơ Lớn ngày nay vậy.
THỊ TRẤN CHỢ LỚN DO NGƯỜI TÀU TẠO LẬP VÀO NĂM 1778 ĐÂY THÔI.
Vừa phát đạt được 4 năm họ lại bị chúa Tây Sơn Nguyễn Văn Nhạc đánh lấy được thành Phan Yên ( gia Định ), thừa cớ làm cỏ sạch người Tàu 1 phen nữa. Tại sao Tây Sơn lại làm như thế, có nhiều giả thuyết, có thể là do đã không tiếp tay chống Nguyễn Ánh mà tiếp tế lương phạn...
Nhưng quả người tàu là giống dân giàu tính nhẫn nại nhất trên thế giới, họ bị đánh te tát như vậy mà họ vẫn không bỏ cơ sở làm ăn, ít lâu sao lại gầy dựng lạu cảnh Chợ Lớn thịnh vượng.
TRỞ LẠI DẤU VẾT TỔ TIÊN VIỆT
Saigon chính thức ở đâu?
1. Thành saigon do Minh Mạng dạy xây năm 1836, vị trí ở gần Ba Son.
2. Chợ Bến Thành ( ở gần bến và thành) phân ra hai chợ:
- Chợ Cũ : ngày xưa Tây cất bằng gạch và sườn kèo sắt, năm 1913 phá bỏ.
- Chợ Mới : gọi là Chợ Mới Bến Thành, khởi công năm 1912, đến tháng 3/1914.
3. Hai vùng này gộp lại có tên chung là Bến Nghé, từ năm 1919 sự buôn bán vẫn nằm trong tay Huê kiều, người việt bắt đầu qua nghề thương mại chỉ từ năm 1920 về sau.
Đứng trước danh từ " Bến Nghé " và " Sài Gòn" thì hai chữ " Bến Nghé " đối với Tây, líu lưỡi khó nói quá, nên chỉ sẵn uy lực kẻ chiến thắng trong tay, Tây bèn ép các sắc dân : Nam, Chà, Chệc, đều phải bỏ danh từ " Bến Nghé" thay bằng " Sài Gòn".
Tóm lại, danh thừ " Sài Gòn" trở nên bất tử vì người Việt, người tàu, trong lúc đàm thoại hay viết thơ, ký giao kèo với Tây một nửa chiều ý người mới, một nửa nịnh Tây, bèn dùng luôn danh từ " Sài Gòn".
Comment