Tweet
Cuộc Đời Đức Phật Thích Ca
Truyện Thơ
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Diệu Phương xuất bản - 2002
Thành tâm tri ân:
* Hòa Thượng Thích Từ Mãn (VN)
* Thượng Tọa Thích Chơn Thiện (VN)
* Chùa Linh Sơn, Đà Lạt (VN)
* Chùa Linh Phong, Đà Lạt (VN)
đã đưa tác giả vào
Đạo và Thơ
Lời Nói Đầu
Cuốn truyện thơ kể lại cuộc đời của Đức Phật từ khi giáng sinh cho đến khi lập gia đình vào năm 16 tuổi, năm 29 tuổi quyết chí xuất gia tu hành tìm đạo, năm 35 tuổi giác ngộ ra chân lý, thành đạo và trở thành Phật. Trong suốt 45 năm sau đó Ngài đi thuyết pháp, giáo hóa chúng sinh rồi cuối cùng nhập niết bàn vào năm 80 tuổi.
Cuốn truyện thơ với 1.634 câu lục bát chỉ diễn tả được ngắn gọn về cuộc đời Đức Phật, cuộc đời của một người đã được tôn xưng là bậc "đại hùng đại lực, đại từ đại bi, đại hỷ đại xả":
-"Đại hùng đại lực" vì thắng người đã là một chuyện khó, nhưng Ngài thắng được chính mình, thắng được những dục vọng thấp hèn của chính bản thân mình, đây là điều khó hơn rất nhiều.
-"Đại từ đại bi" vì Ngài có lòng từ vô lượng mà đi tìm con đường giải thoát cho tất cả chúng sinh, chứ không vì quyền lợi hạn hẹp của riêng mình hay gia đình giòng họ hoặc quốc gia mình.
-"Đại hỷ đại xả" vì Ngài quyết tâm từ bỏ cuộc sống đầy
sung sướng trong cung vàng điện ngọc, từ bỏ địa vị đầy quyền uy để mà dấn thân vào con đường cực kỳ gian khổ tìm ra chân lý giải thoát chúng sinh khỏi vòng sinh tử luân hồi.
Đức Phật Thích Ca xuất hiện như một vừng dương rực rỡ buổi ban mai, xua tan đi màn đêm u ám từ lâu bao phủ cõi trần gian, vạch ra một hướng đi mới cho nhân loại.
Tác giả cuốn truyện thơ đã dựa vào một số tài liệu và nhất là phỏng
theo các chi tiết trong cuốn sách bằng Anh ngữ có tựa đề là "The Story Of Buddha" của Jonathan Landaw mà viết lại cuộc đời Đức Phật bằng một ngôn từ bình dị dưới hình thức thơ lục bát, một thể loại thơ thuần túy dân tộc, để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.
Nguyện cầu Phật lực gia hộ cho các độc giả sau khi đọc xong cuốn truyện thơ này sẽ hiểu được lời Phật dạy, sẽ nhớ được điều Phật khuyên, bừng giác ngộ được sự vô thường của cuộc đời mà hướng tâm về con đường giải thoát an lạc, noi theo gương cuộc đời của Đức Phật Thích Ca.
Diệu Phương
Virginia - USA
(tháng 8 năm 2002)
______________________________________________
Vui Thay Mộng Đẹp
Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn
Tuyết giăng núi biếc, mây vờn đỉnh cao
Ven sườn phong cảnh đẹp sao
Bềnh bồng sương gió, dạt dào nắng mưa
Ngay miền bắc Ấn Độ xưa
Có vương quốc nhỏ nên thơ vô cùng,
Một ngày xảy chuyện đáng mừng
Khiến cho thế giới tưng bừng đổi thay,
Ma Da hoàng hậu ngủ say
Nằm mơ chợt thấy sắc mây rạng ngời
Một luồng ánh sáng từ trời
Lung linh chiếu xuống tận nơi giường bà
Trong hào quang bỗng hiện ra
Voi to, màu trắng, sáu ngà đẹp thay,
Voi và ánh sáng cùng bay
Tới gần hoàng hậu nhập ngay vào bà.
Sáng hôm sau tỉnh giấc ra
Trong lòng hoàng hậu chan hòa niềm vui
Tâu Vua rõ chuyện lạ đời
Nhà Vua Tịnh Phạn cho mời các quan
Quần thần thông thái giỏi giang
Đoán điềm giải mộng rõ ràng giúp Vua.
Quần thần hoan hỉ cùng thưa:
"Đây là điềm tốt. Giấc mơ tuyệt vời
Báo tin mừng sắp tới nơi
Rồi đây hoàng hậu thụ thai an lành
Sau này hoàng hậu sẽ sanh
Tương lai thái tử rạng danh thiên tài
Siêu nhân vĩ đại giúp đời
Sẽ mang hạnh phúc cho người gần xa
Cho Vua dòng dõi Thích Ca
Và cho nhân loại nhà nhà thơm hương.
Vua nhìn hoàng hậu yêu thương
Cùng nhau âu yếm mừng thầm biết bao
Từ lâu Vua vẫn ước ao
Sinh con nối dõi thế vào ngôi Vua
Hai mươi năm mãi đợi chờ
Sắp thành hiện thực giấc mơ lâu dài.
Rằm Tháng Tư Phật Ra Đời
Quả nhiên lời đoán chẳng sai
Thế rồi hoàng hậu mang thai một ngày
Thật vui thay! Thật mừng thay!
Hương lành theo gió dâng đầy thoảng xa,
Theo phong tục Ấn Độ xưa
Đàn bà sinh nở thường đưa trở về
Khai hoa nở nhụy chốn quê
Nhà cha mẹ ruột thêm bề bình yên,
Biết ngày sinh tới gần bên
Cho nên hoàng hậu vội lên đường về
Đi cùng một số bạn bè
Thêm người hầu hạ cận kề trước sau,
Hoàng cung đưa tiễn hồi lâu
Đoàn về quê ngoại cùng nhau lên đường.
Khi gần về đến quê hương
Cả đoàn được lệnh bên vườn ghé qua
Lâm Tỳ Ni tỏa hương ra
Đón người nở nhuỵ khai hoa chốn này
Trong vườn phong cảnh đẹp thay
Cây vươn nhánh xuống dang tay đỡ người
Bà vin cành biếc mỉm cười
Hoa vô ưu nở cánh tươi đón chào
Bà sinh thái tử lành sao
Dễ thương, kháu khỉnh, hồng hào, tinh anh.
Địa cầu như rạng bình minh
Tràn niềm hạnh phúc, đầy tình vui tươi
Điềm lành xuất hiện khắp nơi
Cầu vồng phô sắc, đất trời tỏa hương
Rằm tháng Tư đẹp lạ thường
Một ngày trọng đại mở đường tương lai.
Trong Vương quốc khắp nơi nơi
Hân hoan đón nhận tin vui vô cùng
Cả đoàn trở lại hoàng cung
Muôn chim đua hót bên đường tiễn chân
Nhà Vua cùng các quần thần
Chào mừng đón tiếp phái đoàn hồi cung
Khắp nơi lễ hội vui chung
Chập chùng cờ phướn, tưng bừng múa ca.
Bấy giờ khắp nước gần xa
Ngát hương an lạc, thắm hoa thanh bình
Cho nên thái tử sơ sinh
Được Vua, hoàng hậu, triều đình đặt tên
"Tất Đạt Đa" nghĩa bình yên
"Người mang toại nguyện", "người đem tốt lành".
Nhà Tiên Tri Viếng Thăm
Dựa vào dấu hiệu lúc sanh
Tiên tri các vị tài danh đoán rằng
Tương lai thái tử huy hoàng
Sau này nổi tiếng, vẻ vang vô cùng.
Có nhà ẩn sĩ trong rừng
Giỏi giang, thánh thiện tiếng lừng gần xa
Ông già tên A Tư Đà
Nghe tin quý tử, tìm ra thăm liền
Vào hoàng cung đứng lặng yên
Cạnh bên thái tử, ngắm nhìn thật lâu
Rồi trở ra mặt buồn rầu
Ngước nhìn tinh tú trên bầu trời cao
Ông già bật khóc nghẹn ngào
Khiến Vua, hoàng hậu xiết bao ngỡ ngàng
Vội vàng hỏi, giọng hoang mang:
"Có điềm xuất hiện xấu chăng thưa người?"
Nhà tiên tri vội trả lời:
"Muôn tâu Bệ Hạ xin ngài an tâm,
Băm hai tướng tốt vô ngần
Tám mươi vẻ đẹp tuyệt trần phô ra,
Tương lai thái tử nhà ta
Huy hoàng, đẹp đẽ, đúng là vĩ nhân!
Nếu mà nối nghiệp phụ thân
Chắc rằng thái tử thế chân của ngài
Làm Vua vĩ đại tuyệt vời
Trị vì đất nước khắp nơi an bình!
Nếu mà rời bỏ cung đình
Chắc rằng thái tử trở thành đạo sư
Tương lai rực rỡ vô bờ
Chúng sinh náo nức đón chờ ân nhân
Vị thầy cao quý bội phần
Đưa đường vào đạo, khai tâm cho người,
Nhận ra cảnh khổ cuộc đời
Chắc rằng thái tử sẽ rời hoàng cung
Ra đi tìm kiếm con đường
Không còn đau khổ, hết vương muộn sầu
Rồi đem giáo lý thâm sâu
Dạy cho bất cứ người nào muốn theo!"
Ông già nói tiếp buồn thiu:
"Đời tôi đã mất quá nhiều thời gian
Chưa tìm ra ánh đạo vàng
Giúp đời chấm dứt vô vàn khổ đau,
Tiếc rằng chẳng sống thêm lâu
Để còn học được đạo mầu! Buồn thay!
Về sau chính thái tử đây
Là người chỉ lối, là thầy khai tâm,
Mừng hoàng cung có vĩ nhân
Xiết bao siêu việt, bội phần vinh quang!"
Nhìn hài nhi, vẻ luyến thương
Ông già rời khỏi hoàng cung ra về.
Vua lòng sung sướng đê mê
Nghĩ thầm: "Thái tử trị vì giang sơn
Sau này rạng mặt quốc vương
Uy quyền một cõi, danh lừng vang xa
Rồi khi tới tuổi về già
Mới lo đến chuyện xuất gia tu hành"
Ma Da Hoàng Hậu Qua Đời
Ít ngày sau tại cung đình
Ma Da hoàng hậu bệnh tình nguy nan
Trước khi lìa cõi dương gian
Nhờ cô em gái đảm đang thay mình
Trông nom thái tử tận tình
Hài nhi lúc đó mới sinh bẩy ngày,
Em hoàng hậu hứa nhận ngay
Đóng vai từ mẫu đẹp thay mọi bề
Ma Ha Ba Xà Ba Đề
Tên bà kế mẫu tràn trề lòng nhân.
Tháng năm lần lượt xoay vần
Bây giờ thái tử đã dần lớn lên
Trở thành cậu bé lành hiền
Thông minh, khả ái, trang nghiêm, nhân từ
Nhà Vua mời các danh sư
Dạy cho thái tử khi vừa lớn khôn
Học hành thông thạo các môn
Cả văn lẫn võ, vượt luôn cả thầy,
Văn chương bẩy tuổi học ngay
Đến mười hai tuổi đã hay mọi ngành,
Năm mười ba tuổi tập tành
Các môn võ thuật, tiến nhanh vô cùng
Đúng theo truyền thống hoàng cung
Vốn dòng võ tướng hào hùng trước đây.
Thái Tử Nhân Từ
Hoàng cung bát ngát vườn cây
Chim muông thú vật nơi này nhởn nhơ
Vây quanh thái tử nô đùa
Vì chàng toả ngát tâm từ thơm hương,
Một ngày chàng dạo trong vườn
Nhìn chim bay lượn cánh vươn giữa trời
Thình lình chim bị bắn rơi
Mũi tên muốn giết hại đời thiên nga,
Chim rơi xuống cạnh vườn hoa
Nơi chân thái tử, cánh xòa, nằm yên
Chàng bèn ôm chú chim lên
Xót xa tìm cách chữa liền vết thương.
Bỗng nhìn qua phía sau vườn
Thấy người em họ vội vàng chạy ra
Tên là Đề Bà Đạt Đa
Tay cầm cung nỏ, miệng la rầm trời:
"Chính tôi đã bắn chim rơi
Mong anh trả lại cho người bắn chim!"
Lời qua tiếng lại đôi bên
Sau cùng tranh chấp đưa lên pháp đình
Để nhờ phán xử phân minh
Nào ngờ ý kiến chia thành hai phe,
Một phe: "Ai bắn chim kia
Có quyền lấy lại chim về mà thôi!"
Một phe: "Ai cứu chim trời
Ai mà nhân đạo là người giữ chim!"
Thật là khó xử vô biên
Chợt đâu một vị thánh hiền hiện ra
Uy nghi, đức độ, tuổi già
Quần thần kính nể trình qua hỏi người
Ông già nghiêm nghị tỏ lời:
"Mọi người sự sống trên đời quý sao
Cho nên chim thuộc kẻ nào
Hết lòng cứu nó với bao tâm từ
Còn như kẻ ác chớ đưa
Hại muôn sinh vật có chừa ai ra
Trao chim cho Tất Đạt Đa!"
Triều thần cảm phục ông già ý hay
Hợp tình hợp lý lắm thay
Tuân theo đề nghị đó ngay tức thời,
Vua nghe đẹp dạ, mỉm cười
Sai quân vội vã đi mời lão ông
Nào ngờ kiếm khắp hoàng cung
Bóng ông biến mất! Lạ lùng xiết bao!
Lễ Xuống Ruộng
Người ta nhớ chuyện thuở nào
Hồi lên chín tuổi, lễ vào đầu năm
Nhà Vua, thái tử, các quan
Cùng đi dự lễ viếng thăm ruộng đồng
Mong mùa cày mới thành công
Mong dân no đủ khắp trong xóm làng,
Giữa trưa trời nắng chang chang
Lễ nghi xướng tụng rộn ràng quá lâu
Khi Vua bước xuống ruộng sâu
Tự tay cày luống cày đầu lấy hên
Nông dân ùa xuống ruộng bên
Bắt đầu mùa mới, khắp miền cày theo
Cùng nhau vui vẻ hò reo
Cày sâu, cuốc bẫm chờ gieo hạt mầm.
Đứng xem thái tử động tâm
Thấy bao cảnh khổ xoay vần chốn đây:
"Trâu bò vất vả kéo cày
Nông phu roi quất thẳng tay chẳng từ
Mồ hôi nắng gắt ban trưa
Cả hai ướt đẫm, quá ư nhọc nhằn,
Lưỡi cày xẻ luống thẳng băng
Côn trùng, sâu bọ xác thân tan tành
Con nào sống sót bò quanh
Bầy chim nhỏ bé mổ nhanh làm mồi,
Và rồi chim lớn ngang trời
Chợt đâu sà xuống hại đời chim non,
Thợ săn trong bụi chờ trông
Cung tên nhắm bắn giết luôn chim trời,
Bên rừng thú dữ rình mồi
Chờ nhào ra cấu xé người thợ săn".
Than ôi chỉ tại miếng ăn
Mà người và vật dữ dằn giết nhau
Cuộc đời nào sướng chi đâu
Khiến cho thái tử đớn đau tâm hồn
Càng nhìn cảnh, càng héo lòng
Vội tìm bóng mát ven con đường làng
Dưới cây ngồi lặng, xếp bằng
Trầm tư mặc tưởng rộn ràng tình thương
Xót xa cảnh dưới ruộng mương
Muôn loài tranh sống nên thường hại nhau
Ước mong trần thế về sau
Không còn có cảnh khổ đau muộn phiền.
Người Đẹp Da Du Đà La
Vua mong thái tử lớn lên
Trở thành lãnh đạo khắp miền biết danh
Nào ngờ thái tử hiền lành
Ưu tư trầm lặng một mình dưới hoa
Ngài lo thái tử xuất gia
Chẳng màng nối nghiệp Vua cha trị vì
Ngài bèn mời các quan về
Họp bàn mong kiếm kế gì thật hay
Cuối cùng có vị tâu bày:
"Tạo cho thái tử đắm say cung đình!
Hãy đi kén vợ đẹp xinh
Hãy giăng một mạng lưới tình nơi đây
Hương yêu quyến rũ mê say
Tơ lòng vương vấn, mai này sinh con
Thế là mơ mộng không còn
Sẽ ưa, sẽ thích ở luôn ngai vàng!"
Vua nghe ưng ý vô vàn
Truyền ngay lệnh xuống các quan thi hành
Tiệc vui tổ chức cho nhanh
Mời toàn thiếu nữ trâm anh diễm kiều
Đàn ca, nhã nhạc dập dìu
Đích thân thái tử dấu yêu tặng quà,
Khách mời lần lượt đi qua
Đến phiên người chót thật là thần tiên
Nàng công chúa nước láng giềng
Con Vua Thiện Giác đi lên nhận quà
Nàng tên Da Du Đà La
So phần nhan sắc vượt xa mọi người
Dung nhan diễm lệ tuyệt vời
Khiến cho thái tử bồi hồi ngất ngây
Cả hai đứng lặng phút giây
Thế rồi nàng chợt đưa tay chờ quà
Bấy giờ chàng mới nhận ra
Trên bàn quà hết, sao mà khó thay!
Chàng bèn cởi nhẫn đeo tay
Trao cho người đẹp quà này làm duyên
Nàng vui nở nụ cười hiền
Chân ngà quay gót về bên chỗ nàng
Nhạc tình rộn rã không gian,
Các quan chứng kiến vội vàng vào cung
Tâu trình Vua rõ tin mừng
Không lâu sau đó Vua cùng các quan
Ghé sang thăm nước lân bang
Thăm Vua Thiện Giác mở đường kết thân
Để rồi tiến đến cầu hôn
Nhưng Vua Thiện Giác ôn tồn nói ngay:
"Cầu hôn công chúa nước này
Có nhiều hoàng tử quanh đây ngỏ lời
Chiếu theo tập tục nước tôi
Mọi người sẽ phải tranh tài cùng nhau
Ai mà thắng cuộc hàng đầu
Sẽ dành công chúa làm dâu rước về!"
Thi Tài Cầu Hôn
Nhà Vua Tịnh Phạn nghĩ suy
Lo cho thái tử khó bề thành công
Tự tin thái tử trình ông
Xin đừng hao tổn mình rồng lo âu.
Thời gian thấm thoắt trôi mau
Đến ngày quy định cùng nhau thi tài
Nàng công chúa trên khán đài
Là phần thưởng quý cho người tài ba.
Thoạt tiên thi bắn tầm xa
Cung tên biểu diễn bắn ra băng đồng
Nhiều người đạt được thành công
Nhắm bia trúng đích giữa vòng hồng tâm,
Riêng một người giỏi vô ngần
Mũi tên xuyên thủng qua phần sau bia
Xuyên thêm ba lớp trống kia
Thật là độc đáo! Rất chi lạ kỳ!
Đến phiên thái tử dự thi
Vững tin tài nghệ nên chi mỉm cười,
Kéo cung, cung gãy làm đôi
Phải thay cung quý từ thời cổ xưa
Để trong biệt điện nhà Vua
Nặng nề, khó kéo nên chưa ai dùng,
Vẻ ung dung, dáng hào hùng
Tự tin, thái tử nhận cung trước thềm
Kéo giây cung, phóng mũi tên
Tên bay xé gió trúng liền hồng tâm
Xuyên qua bia phóng đi luôn
Xuyên thêm bẩy lớp trống đồng như chơi
Thật là tài nghệ tuyệt vời
Tỏ lòng khâm phục mọi người hò reo.
Cuộc thi múa kiếm tiếp theo
Đường gươm điêu luyện vèo vèo phóng đi
Chém thân cây mé rừng kia
Thân cây càng lớn, người thi càng tài,
Đến phiên, thái tử khoan thai
Chọn cây lớn nhất khuất ngoài phía sau
Hai thân to dính sát nhau
Chẳng ai dám chọn. Nào đâu có ngờ
Nhanh như chớp, đẹp như mơ
Lưỡi gươm thần tốc chàng đưa qua rồi
Thân cây vẫn vững giữa trời
Tưởng như ngạo nghễ trêu người hùng anh,
Nào ngờ khi gió thoảng nhanh
Cây to đổ xuống cỏ xanh ven rừng,
Đám đông sửng sốt vô cùng
Bật lên thành tiếng reo mừng hò la.
Tranh tài sang đợt thứ ba
Cuộc thi cưỡi ngựa diễn ra cuối cùng
Ngựa đen, to lớn, trong cung
Từ lâu nổi tiếng dữ hung nhất vùng,
Vài người leo nổi lên lưng
Ngựa kia lồng lộn hất tung xuống liền
Vó câu đá hậu cuồng điên
Cổ vươn, bờm dựng, hí lên hãi hùng,
Đến phiên, thái tử ung dung
Nghĩ thầm: "Nhu vẫn thắng cương lẽ thường
Lấy lời hiền, lấy tình thương
Để mà chinh phục tánh hung muôn loài!"
Kề gần ngựa lúc thi tài
Đôi lời chàng rót vào tai dịu dàng
Tay xoa đầu ngựa nhẹ nhàng
Vuốt ve bờm ngựa vô vàn yêu thương
Ngựa bèn trở lại bình thường
Hiền lành chợt lộ, hung hăng chẳng còn
Chàng trèo lưng ngựa cưỡi vòng
Phi nhanh biểu diễn giữa muôn tiếng hò
Mừng người chế ngự ngựa ô
Mừng người chiến thắng tài phô tuyệt vời,
Cạnh bên công chúa mỉm cười
Liếc nhìn thái tử thay lời yêu đương.
Cung Vàng Điện Ngọc
Thời gian sau ở hoàng cung
Vua quan tổ chức tưng bừng vui tươi
Lễ thành hôn giữa hai người
Trai tài gái sắc xứng đôi vợ chồng
Tuổi mười sáu, đẹp tơ hồng
Sợi dây luyến ái đôi lòng quyện chung,
Vua luôn suy nghĩ mung lung
Giữ chân thái tử mãi trong lồng vàng
Vua bèn ra lệnh các quan
Xây ba cung điện huy hoàng một nơi
Hoa viên cây cỏ tốt tươi
Sen phô sắc dưới nắng trời nhẹ lay
Hồ xanh in bóng mây bay
Vợ chồng quấn quýt, tháng ngày say mê,
Một cung điện cho mùa hè
Hây hây gió mát bốn bề suối trong,
Một cung điện cho mùa đông
Bập bùng lửa ấm tình nồng hương đưa,
Một cung điện cho mùa mưa
Nhạc mưa thánh thót sớm trưa gợi tình,
Nẻo hoa viên, lối cung đình
Tường cao vây phủ bao quanh phía ngoài
Ngăn che phiền não trần ai
Khỏi vương hạnh phúc của hai tâm hồn.
Trong cung tuyển các nhạc công
Đàn ca réo rắt, tơ đồng lả lơi
Thêm đoàn ca múa xinh tươi
Thân vờn dáng liễu, giọng khơi mạch tình
Cao lương, mỹ vị linh đình
Khiến cho thái tử đắm mình mê say
Trải qua bao tháng cùng ngày
Sống trong cảnh giới hưởng đầy thú vui
Không hề hay biết trên đời
Nhiều nơi bất hạnh, lắm người lầm than.
Một Bài Ca Hay Và Mới Lạ
Bao mùa sen nở lại tàn
Một ngày dự tiệc nghe đàn du dương
Đêm về thái tử vấn vương
Rối bời tâm sự, ngổn ngang cõi lòng
Muốn ru vào giấc ngủ nồng
Lệnh truyền trổi tiếng tơ đồng giữa đêm:
"Này danh ca hãy hát lên
Một bài mới lạ êm đềm khác xưa!"
Danh ca trút nỗi tâm tư
Kẻ đàn, người hát như ru hồn người
Cất lời ca tụng đất trời
Với bao cảnh đẹp khắp nơi xa vời
Rừng sâu, lũng thấp, biển khơi
Phố phường hoa lệ, núi đồi nên thơ,
Lâng lâng thái tử như mơ
Bao miền đất hứa đón chờ thênh thang
Ngoài điện ngọc, ngoài cung vàng
Còn bao cảnh lạ khiến chàng ước mong
Hôm sau xin phép rời cung
Để đi du ngoạn khắp vùng xa xôi
Vua thầm nghĩ: "Đến lúc rồi
Con ta yên ấm sống nơi cung đình
Nay cần ra khỏi hoàng thành
Biết thêm đất nước, dân tình nơi nơi
Tương lai con sẽ lên ngôi
Trị vì vương quốc, sống đời gấm hoa!"
Lệnh Vua vội vã ban ra:
"Hãy đưa thái tử chúng ta du hành!"
Gặp Người Già
Muốn cho mọi chuyện tốt lành
Trong khi thái tử vào thành nay mai
Tránh không gặp cảnh bi ai
Gây ra ấn tượng u hoài trong tâm
Nhà Vua ra lệnh quần thần
Tiếp tay cùng với nhân dân nước nhà
Trang hoàng khắp nẻo gần xa
Giăng đèn đường phố, kết hoa cửa nhà
Dẹp đi những cảnh xấu xa
Kẻ nghèo đói khổ, người già ốm đau,
Thế rồi buổi sáng hôm sau
Lệnh truyền Xa Nặc quân hầu đánh xe
Ngựa tên Kiền Trắc kéo đi
Bao nhiêu cảnh lạ ngoài kia đón chờ.
Kể từ hồi trẻ ấu thơ
Lần đầu thái tử rời xa cung đình
Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh
Phô muôn cảnh sắc hữu tình nên thơ,
Bên đường dân chúng ngóng chờ
Được nhìn thái tử, giấc mơ lâu đời
Trầm trồ ca tụng hết lời
Quốc vương trẻ tuổi của thời mai sau,
Lòng chàng sung sướng biết bao
Cảnh đời thực tế khác nào bài ca
Kinh thành rực rỡ xa hoa
Thật là tráng lệ, thật là phồn vinh.
Chợt đâu thoáng hiện bóng hình
Một người già lão cúi mình lom khom
Mặt buồn thảm, vẻ héo hon
Thân gầy, tóc bạc, lưng còng, da nhăn
Bước đi chống gậy khó khăn
Nhìn ông, thái tử băn khoăn ngỡ ngàng
Hỏi thăm, Xa Nặc tâu rằng:
"Xưa kia ông ấy là chàng thanh niên
Nhưng rồi tuổi trẻ không bền
Sức tàn lực kiệt trở nên yếu già
Cảnh này ai cũng trải qua
Cái già xâm chiếm chúng ta hàng ngày
Dần dần từng phút từng giây
Biến ta thành lão ông đây khác gì!"
Lần đầu thấy chuyện lạ kỳ
Ngạc nhiên thái tử nghĩ suy lặng thầm
Trong lòng sửng sốt vô ngần
Sinh ra khủng hoảng tinh thần. Hết vui!
Lệnh cho Xa Nặc trở lui
Về cung lặng lẽ vào nơi thư phòng
Suy tư đè nặng cõi lòng:
"Tuổi già sẽ đến ai hòng thoát qua!"
Gặp Người Bệnh
Cận thần báo cáo Vua cha:
"Suốt ngày thái tử tỏ ra muộn phiền!"
Vua nghe nói rất ngạc nhiên
Nghĩ nên tổ chức thăm miền xa xôi,
Ca Tỳ La Vệ xem rồi
Kỳ này du ngoạn rong chơi ngoại thành
Sông hồ, đồi núi, thác ghềnh
Phô hình quyến rũ, gợi tình mê say,
Và riêng thái tử lần này
Đã cùng Xa Nặc thấy ngay một người
Chỉ rên la, chẳng nói cười
Trong khi quần chúng vui tươi đón mừng.
"Người kia sao mắt trợn trừng
Miệng ho rũ rượi, thân rung liên hồi
Mặt mày tái mét khác người?"
Ngạc nhiên thái tử thốt lời hỏi thăm
Quỳ bên Xa Nặc thưa rằng:
"Đó là cơn bệnh nó đang hành người
Hôm nay mạnh khoẻ tươi cười
Ngày mai bệnh hoạn ta thời đớn đau
Xác thân ai thoát được đâu
Có ngày rã rượi, thảm sầu, xanh xao!"
Nghe xong sửng sốt biết bao
Trong lòng thái tử dạt dào sầu bi
Nào ham du ngoạn thêm chi
Lệnh cho Xa Nặc quay xe trở về
Lòng buồn sau chuyến vừa đi
Thú vui vương giả thiết gì nữa đây.
Thấy con phiền muộn hao gầy
Nhà Vua vội triệu tập ngay quần thần
Cùng nhau hội ý luận bàn
Mong tìm phương cách làm chàng thêm vui.
Theo đề nghị của mọi người
Đừng cho thái tử đi chơi một mình
Lần sau du ngoạn ngoại thành
Đoàn ca vũ nhạc cung đình cùng theo
Với vài quan ở trong triều
Thăm hoa viên nọ sẵn nhiều trò chơi
Thật quyến rũ, rất tuyệt vời
Hoa vườn thắm nở, chim trời hoan ca.
Gặp Người Chết
Cuộc du ngoạn lần thứ ba
Như là đám rước hoàng gia tưng bừng
Xảy thêm cảnh tượng lạ lùng
Chỉ riêng thái tử được trông cảnh này:
"Một đoàn người buồn thảm thay
Đi men lối nhỏ ở ngay ruộng ngoài
Cùng khiêng một chiếc quan tài
Bên trong có kẻ nằm dài lặng yên"
Chỉ cho Xa Nặc thấy liền
Chàng lên tiếng hỏi, ngạc nhiên lạ thường:
"Mọi người than khóc thảm thương
Khiêng ai bất động? Tìm đường đi đâu?"
Trang nghiêm Xa Nặc quỳ tâu:
"Đó là thân thuộc u sầu tiễn chân
Một người từ giã cõi trần
Bạn bè thương xót, thân nhân ngậm ngùi!"
Và rồi Xa Nặc mạnh lời
Kể ra sự thật dấu nơi cung đình:
"Người kia chết chẳng khác mình
Từ hồi măng sữa mới sinh ra đời
Rồi thành trẻ nhỏ đùa chơi
Đến khi khôn lớn sang thời thanh niên
Hưởng nhiều lạc thú thần tiên
Hoặc vương đau khổ triền miên trong đời
Lao vào cuộc sống nổi trôi
Nhục vinh góp mặt, buồn vui dự phần
Cái già xâm chiếm dần dần
Tinh thần suy thoái, xác thân rã rời
Đến khi bệnh hoạn tơi bời
Giường kia nằm liệt một nơi chờ ngày
Im hơi, nhắm mắt, xuôi tay
Mọi người ai thoát cảnh này được đâu!"
Được nghe, được thấy lần đầu
"Sinh, lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần
Khiến cho thái tử tần ngần
Trong lòng tự nghĩ: "Ngày gần đây thôi
Con đẹp đẽ, vợ xinh tươi
Bạn bè danh vọng, Vua tôi chức quyền
Cả thân mình nữa chẳng bền
Đâu tồn tại mãi ở trên cõi đời
Mê mờ quyến rũ con người
Đắm say dục lạc khắp nơi dương trần
Quên đi cái chết đến gần
Quên đi kiếp sống muôn phần mong manh!"
Thú Vui Tan Dần
Hoa viên phong cảnh hữu tình
Suối nguồn róc rách, cây cành lả lơi
Đón xe thái tử tới nơi
Đàn ca trổi nhịp, đất trời giăng hoa
Và rồi yến tiệc bày ra
Du dương điệu múa, thướt tha thân người
Tiếc rằng chẳng tạo nụ cười
Tâm hồn thái tử rối bời nghĩ suy,
Nghĩ về cảnh tượng sầu bi
Đám tang người chết vừa đi bên đường
Cuộc đời ngắn ngủi vô thường
Thú vui tạm bợ vấn vương làm gì,
Quần thần xúm lại rủ rê
Mong chàng vui thú thoả thuê chốn này
Nghiêm trang thái tử nói ngay:
"Cảnh đây đẹp đẽ đắm say lòng người
Tưng bừng lễ hội tuyệt vời
Riêng ta cũng muốn vui chơi hòa đồng
Nhưng mà ngẫm nghĩ cho cùng
Đẹp kia nào thoát khỏi vòng tàn phai
Vui kia nào có kéo dài
Vô thường vạn vật muôn loài trước sau
Con đường giải thoát khổ đau
Nếu chưa tìm được ta đâu vui gì
Dòng sông dục lạc tràn trề
Khó mà quyến rũ ta về bến mê!"
Thấy lòng thái tử tái tê
Mọi người chuẩn bị trở về hoàng cung,
Vua nghe buồn bã vô cùng
Canh khuya trằn trọc nặng lòng suy tư.
Ý Tưởng Thoát Trần
Thời gian theo cánh gió đưa
Thú vui thái tử hầu như chán chường
Không còn ăn uống bình thường
Xanh xao, gầy ốm, võ vàng, bất an,
Một ngày chàng gặp phụ thân
Tỏ bày bao nỗi bi quan của mình,
Xin đi du ngoạn ngoài thành
Thêm một lần ngắm tươi xanh đất trời
Cho khuây khỏa bớt lòng người
Cho vơi đi nỗi rối bời trong tâm,
Vua nghe mừng rỡ vô ngần
Bèn ngầm sai các cận thần trong cung
Sát theo thái tử trông chừng
Chuyến này tổ chức tưng bừng hơn xưa
Thôn trang cảnh lạ đón chờ
Đồng quê khoáng đãng, ruộng bờ đẹp xinh.
Thong dong cưỡi ngựa một mình
Chàng dừng bên đám nương xanh ngút ngàn
Thả hồn ngắm cảnh miên man
Chẳng ham nghe chuyện các quan giỡn đùa
Một mình dạo dưới nắng trưa
Xem dân cày ruộng đón mùa mới sang.
Chợt đâu thái tử ngỡ ngàng
Thấy ngay trước mắt ánh vàng thênh thang
Một người ăn mặc nghèo nàn
Áo khâu vá víu, thân choàng đơn sơ
Mặt trong sáng, vẻ hiền từ
Tay ôm bình bát bên bờ đang đi
Tóc râu cạo sạch, uy nghi
Bề ngoài lộ vẻ nhu mì, khoan thai,
Chàng bèn hỏi: "Người là ai?"
Dừng chân đạo sĩ trả lời ung dung:
"Ta lang thang khắp núi rừng
Xuất gia tìm đạo, chẳng vương gia đình
Một lòng quyết chí tu hành
Đi tìm chân lý, hy sinh thân mình
Mong ngày cứu độ chúng sinh
Thoát mau khỏi cảnh u minh đau buồn!
Cuộc đời giả tạm vô thường
Sớm còn tối mất hạt sương khác gì
Tiền tài này, danh vọng kia
Nào mang theo được khi lìa dương gian!
Tránh xa tội lỗi gian tham
Đọa đầy dục vọng, trầm luân ái tình
Thoát vòng khổ não cho nhanh
"Sinh, lão, bệnh, tử" quẩn quanh luân hồi!
Ta tìm đường giúp cho đời
Tới bờ giải thoát tuyệt vời thơm hương!"
Nói xong đạo sĩ biến luôn
Dường như phép lạ bất thường xảy ra.
Tâm hồn thái tử thăng hoa
Nghĩ thầm: "Ta đã tìm ra con đường
Phải rời điện ngọc cung vàng
Xuất gia tìm đạo giúp hàng chúng sinh!"
Tâm dũng mãnh, ý kiên trinh
Chàng quay về chốn triều đình tâu Vua.
Trong khi chờ dịp trình thưa
Tin mừng quý tử lại vừa đến mau
Thời gian dệt mộng bên nhau
Giờ đây công chúa con đầu sinh ra,
Nghe tin thái tử thẫn thờ:
"Lại thêm trở ngại cho ta nữa rồi!
Thêm dây ràng buộc mà thôi
Mau mau tìm cách thoát nơi chốn này!"
"Dây ràng buộc" gợi ý hay
Tên hài nhi bởi nghĩa này mà ra
"Dây ràng buộc" La Hầu La
Triều đình thỏa nguyện, Vua cha đẹp lòng
Đúng theo kế hoạch cầu mong
Cầm chân thái tử ở trong lồng vàng.
Nỗi Lo Của Nhà Vua
Quyết tìm ánh đạo vinh quang
Một ngày thái tử nghiêm trang tâu trình:
"Kính thưa Cha rất anh minh,
Con luôn ước nguyện riêng mình thiết tha
Muốn xin được phép xuất gia
Trở thành du sĩ không nhà, đi xa
Cầu mong tìm kiếm cho ra
Con đường chấm dứt hằng hà khổ đau!"
Vua nghe thái tử thỉnh cầu
Điều Vua lo sợ từ lâu lắm rồi
Nghẹn ngào Vua khẽ trả lời:
"Giờ con còn nhỏ, chớ rời đi xa
Ở đây cai trị nước nhà
Về già tính chuyện xuất gia muộn gì!"
Chàng thưa: "Con sẽ ra đi
Trừ khi Cha giúp được gì cho con
Thoát vòng đau khổ héo hon
Thoát vòng già yếu mỏi mòn mai sau
Thoát vòng bệnh hoạn ốm đau
Thoát vòng chết chóc ai nào tránh qua!"
Vua nghe giận dữ hét la:
"Con sao suy nghĩ thật là cuồng điên!"
Quyết lòng thái tử thưa thêm:
"Cha lưu con mãi cạnh bên làm gì?
Thân con tù tội khác chi
Xin cho con được ra đi lúc này!"
Phiền muộn thay! Bực bội thay!
Nhà Vua truyền lệnh: "Hãy vây hoàng thành
Mang quân canh gác chung quanh
Đừng cho thái tử bỏ thành ra đi!"
Vượt Thành Tìm Chân Lý
Rời cung Vua, lúc trở về
Tâm hồn thái tử say mê một điều
Xuất gia tìm đạo cao siêu
Cho nên cung điện với nhiều cảnh vui
Dù lộng lẫy, dù xinh tươi
Nào đâu quyến rũ nổi người quyết tâm.
Một đêm sau bữa tiệc tàn
Hình như phép lạ đạo vàng hiển linh
Đoàn ca múa, toán gác canh
Thiếp đi mỏi mệt nằm quanh khắp nhà,
Công chúa Da Du Đà La
Ôm con êm ấm giường hoa ngủ vùi.
Nhìn vợ hiền, ngắm con tươi
Trong lòng thái tử vọng lời tâm can:
"Dù thương cha mẹ vô vàn
Dù yêu vợ đẹp, con ngoan vô cùng
Nhưng ta quyết bỏ hoàng cung
Xuất gia tìm hạnh phúc chung cho người
Tìm phương giải thoát muôn loài
Cuộc đời vương giả đoái hoài làm chi!"
Muốn ôm con lúc biệt ly
Sợ con thức giấc ra đi khó bề
Nên chàng nhè nhẹ bước khuya
Đến bên cửa sổ trèo đi ra ngoài
Lần theo mái ngói hiên dài
Leo dần xuống đất, về nơi cuối vườn
Tìm Xa Nặc, nói thân thương:
"Đêm nay ta muốn lên đường đi xa
Ngựa đâu chuẩn bị cho ta!"
Quân hầu Xa Nặc thật là ngạc nhiên
Bị chàng đánh thức nửa đêm
Tuy nhiên y với lệnh trên thi hành,
Chàng xoa đầu ngựa tâm tình:
"Này này Kiền Trắc chúng mình đi thôi
Lặng im kẻo đánh thức người
Hãy đưa ta thoát khỏi nơi chốn này
Ca Tỳ La Vệ đẹp thay
Nhưng xin chớ giữ ta đây làm gì
Đêm nay trọng đại ta đi!"
Dường như thông cảm ngựa kia im lìm
Theo Xa Nặc, dựa màn đêm
Đưa đường thái tử nhẹ êm vượt thành.
Phóng hồi lâu dưới trăng thanh
Người đi nhìn lại kinh thành xa xa
Nguyện thầm: "Đến lúc tìm ra
Con đường diệt khổ thì ta mới về!"
Ngựa phi suốt cả đêm khuya
Khi trời hừng sáng tới bìa rừng kia
Khu rừng yên tĩnh bốn bề
Ẩn tu đạo sĩ tìm về nơi đây.
Tháng Hai, mồng Tám hôm nay
Tuổi hai mươi chín lòng đầy mê say
Người đi cảm khái ngất ngây:
"Chuyến đi tìm đạo từ đây bắt đầu
Này Xa Nặc chớ buồn rầu
Hãy mang Kiền Trắc mau mau trở về!"
Quân hầu ứa lệ bờ mi
Nào tin thái tử bỏ đi một mình,
Cảm thông chàng nói tâm tình:
"Cám ơn Xa Nặc trung thành của ta
Một khi ta đã xuất gia
Trên người trang sức xa hoa đâu cần
Hãy mang trở lại hoàng cung
Hãy quỳ thưa với phụ vương ta rằng
Ta đi chẳng chút giận hờn
Xuất gia chẳng phải không thương gia đình,
Chính vì yêu mến chân thành
Ta đi tầm đạo và đành tạm xa
Con đường giải thoát tìm ra
Khổ đau chấm dứt thì ta mới về,
Dù ta thất bại sá gì
Trước sau cũng chết, cũng lìa Vua cha
Cũng lìa cung điện xa hoa
Xưa nay thần chết có tha ai nào!"
Chàng cầm gươm, rút khỏi bao
Cắt ngay mớ tóc rồi trao đem về.
Trở lui Xa Nặc não nề
Ngoái nhìn thái tử tái tê cõi lòng,
Ngựa buồn chậm bước về cung
Báo tin thái tử vào rừng ẩn tu
Lìa xa mãi mãi cung Vua
Giã từ nhung lụa, giã từ hoàng gia.
Cuộc Tìm Đạo Bắt Đầu
Nhạc rừng tấu khúc hoan ca
Đón Sa Môn Tất Đạt Đa đăng trình
Áo quần sang trọng trên mình
Khó coi với kẻ tu hành lang thang
Gặp tay săn thú đi ngang
Chàng bèn đề nghị đôi đàng đổi trao
Quần thô, áo vải mặc vào
Đơn sơ trang phục, thanh cao tâm hồn
Trèo đèo, lội suối, băng nguồn
Tìm thầy học đạo dập dồn buớc chân,
Mọi người tiếp đãi ân cần
Nhìn chàng thầm nghĩ: "Vĩ nhân khác người
Vẻ cương quyết, mặt sáng ngời
Chắc mau chứng đạo giúp đời mai sau"
Sa Môn trong những ngày đầu
Gặp thầy, học đạo, nhưng đâu thỏa lòng
Đâu như ý nguyện hằng mong
Nghĩ mình cần phải đi vùng xa xa.
Nghe vương quốc Ma Kiệt Đà
Có thầy truyền đạo thật là giỏi giang
Chàng bèn vội vã tìm sang
Đến thành Vương Xá của vương quốc này
Kinh đô cung điện đẹp thay
Các quan nhìn thấy báo ngay về triều:
"Có nhà đạo sĩ rất nghèo
Nhưng sao có vẻ cao siêu, thánh hiền
Mặt cương nghị, dáng oai nghiêm
Ánh vàng kỳ diệu tỏa trên thân người!"
Vua nghe vội vã triệu mời
Cùng chàng đàm luận việc đời gần xa
Nhà Vua Tần Bà Sa La
Nghe chàng nói chuyện rất là mến thương
Vua khâm phục nói cùng chàng:
"Trẫm càng tiếp xúc lại càng quý thay
Xin ngài ở lại nơi đây
Giúp ta cai trị nước này yên vui!"
Chàng từ chối, vội trả lời:
"Đại Vương thông cảm cho người đi tu
Tôi từng từ bỏ ngôi Vua
Du hành mong gặp minh sư chốn này!"
Vua nghe cung kính chắp tay:
"Lên đường xin chúc ngài đầy cơ may
Tìm ra chân lý mai này
Vui lòng trở lại chốn đây giúp người
Dù thành, dù bại đường đời
Cũng xin trở lại, ta thời ước mong!"
Truyện Thơ
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Diệu Phương xuất bản - 2002
Thành tâm tri ân:
* Hòa Thượng Thích Từ Mãn (VN)
* Thượng Tọa Thích Chơn Thiện (VN)
* Chùa Linh Sơn, Đà Lạt (VN)
* Chùa Linh Phong, Đà Lạt (VN)
đã đưa tác giả vào
Đạo và Thơ
Lời Nói Đầu
Cuốn truyện thơ kể lại cuộc đời của Đức Phật từ khi giáng sinh cho đến khi lập gia đình vào năm 16 tuổi, năm 29 tuổi quyết chí xuất gia tu hành tìm đạo, năm 35 tuổi giác ngộ ra chân lý, thành đạo và trở thành Phật. Trong suốt 45 năm sau đó Ngài đi thuyết pháp, giáo hóa chúng sinh rồi cuối cùng nhập niết bàn vào năm 80 tuổi.
Cuốn truyện thơ với 1.634 câu lục bát chỉ diễn tả được ngắn gọn về cuộc đời Đức Phật, cuộc đời của một người đã được tôn xưng là bậc "đại hùng đại lực, đại từ đại bi, đại hỷ đại xả":
-"Đại hùng đại lực" vì thắng người đã là một chuyện khó, nhưng Ngài thắng được chính mình, thắng được những dục vọng thấp hèn của chính bản thân mình, đây là điều khó hơn rất nhiều.
-"Đại từ đại bi" vì Ngài có lòng từ vô lượng mà đi tìm con đường giải thoát cho tất cả chúng sinh, chứ không vì quyền lợi hạn hẹp của riêng mình hay gia đình giòng họ hoặc quốc gia mình.
-"Đại hỷ đại xả" vì Ngài quyết tâm từ bỏ cuộc sống đầy
sung sướng trong cung vàng điện ngọc, từ bỏ địa vị đầy quyền uy để mà dấn thân vào con đường cực kỳ gian khổ tìm ra chân lý giải thoát chúng sinh khỏi vòng sinh tử luân hồi.
Đức Phật Thích Ca xuất hiện như một vừng dương rực rỡ buổi ban mai, xua tan đi màn đêm u ám từ lâu bao phủ cõi trần gian, vạch ra một hướng đi mới cho nhân loại.
Tác giả cuốn truyện thơ đã dựa vào một số tài liệu và nhất là phỏng
theo các chi tiết trong cuốn sách bằng Anh ngữ có tựa đề là "The Story Of Buddha" của Jonathan Landaw mà viết lại cuộc đời Đức Phật bằng một ngôn từ bình dị dưới hình thức thơ lục bát, một thể loại thơ thuần túy dân tộc, để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.
Nguyện cầu Phật lực gia hộ cho các độc giả sau khi đọc xong cuốn truyện thơ này sẽ hiểu được lời Phật dạy, sẽ nhớ được điều Phật khuyên, bừng giác ngộ được sự vô thường của cuộc đời mà hướng tâm về con đường giải thoát an lạc, noi theo gương cuộc đời của Đức Phật Thích Ca.
Diệu Phương
Virginia - USA
(tháng 8 năm 2002)
______________________________________________
Vui Thay Mộng Đẹp
Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn
Tuyết giăng núi biếc, mây vờn đỉnh cao
Ven sườn phong cảnh đẹp sao
Bềnh bồng sương gió, dạt dào nắng mưa
Ngay miền bắc Ấn Độ xưa
Có vương quốc nhỏ nên thơ vô cùng,
Một ngày xảy chuyện đáng mừng
Khiến cho thế giới tưng bừng đổi thay,
Ma Da hoàng hậu ngủ say
Nằm mơ chợt thấy sắc mây rạng ngời
Một luồng ánh sáng từ trời
Lung linh chiếu xuống tận nơi giường bà
Trong hào quang bỗng hiện ra
Voi to, màu trắng, sáu ngà đẹp thay,
Voi và ánh sáng cùng bay
Tới gần hoàng hậu nhập ngay vào bà.
Sáng hôm sau tỉnh giấc ra
Trong lòng hoàng hậu chan hòa niềm vui
Tâu Vua rõ chuyện lạ đời
Nhà Vua Tịnh Phạn cho mời các quan
Quần thần thông thái giỏi giang
Đoán điềm giải mộng rõ ràng giúp Vua.
Quần thần hoan hỉ cùng thưa:
"Đây là điềm tốt. Giấc mơ tuyệt vời
Báo tin mừng sắp tới nơi
Rồi đây hoàng hậu thụ thai an lành
Sau này hoàng hậu sẽ sanh
Tương lai thái tử rạng danh thiên tài
Siêu nhân vĩ đại giúp đời
Sẽ mang hạnh phúc cho người gần xa
Cho Vua dòng dõi Thích Ca
Và cho nhân loại nhà nhà thơm hương.
Vua nhìn hoàng hậu yêu thương
Cùng nhau âu yếm mừng thầm biết bao
Từ lâu Vua vẫn ước ao
Sinh con nối dõi thế vào ngôi Vua
Hai mươi năm mãi đợi chờ
Sắp thành hiện thực giấc mơ lâu dài.
Rằm Tháng Tư Phật Ra Đời
Quả nhiên lời đoán chẳng sai
Thế rồi hoàng hậu mang thai một ngày
Thật vui thay! Thật mừng thay!
Hương lành theo gió dâng đầy thoảng xa,
Theo phong tục Ấn Độ xưa
Đàn bà sinh nở thường đưa trở về
Khai hoa nở nhụy chốn quê
Nhà cha mẹ ruột thêm bề bình yên,
Biết ngày sinh tới gần bên
Cho nên hoàng hậu vội lên đường về
Đi cùng một số bạn bè
Thêm người hầu hạ cận kề trước sau,
Hoàng cung đưa tiễn hồi lâu
Đoàn về quê ngoại cùng nhau lên đường.
Khi gần về đến quê hương
Cả đoàn được lệnh bên vườn ghé qua
Lâm Tỳ Ni tỏa hương ra
Đón người nở nhuỵ khai hoa chốn này
Trong vườn phong cảnh đẹp thay
Cây vươn nhánh xuống dang tay đỡ người
Bà vin cành biếc mỉm cười
Hoa vô ưu nở cánh tươi đón chào
Bà sinh thái tử lành sao
Dễ thương, kháu khỉnh, hồng hào, tinh anh.
Địa cầu như rạng bình minh
Tràn niềm hạnh phúc, đầy tình vui tươi
Điềm lành xuất hiện khắp nơi
Cầu vồng phô sắc, đất trời tỏa hương
Rằm tháng Tư đẹp lạ thường
Một ngày trọng đại mở đường tương lai.
Trong Vương quốc khắp nơi nơi
Hân hoan đón nhận tin vui vô cùng
Cả đoàn trở lại hoàng cung
Muôn chim đua hót bên đường tiễn chân
Nhà Vua cùng các quần thần
Chào mừng đón tiếp phái đoàn hồi cung
Khắp nơi lễ hội vui chung
Chập chùng cờ phướn, tưng bừng múa ca.
Bấy giờ khắp nước gần xa
Ngát hương an lạc, thắm hoa thanh bình
Cho nên thái tử sơ sinh
Được Vua, hoàng hậu, triều đình đặt tên
"Tất Đạt Đa" nghĩa bình yên
"Người mang toại nguyện", "người đem tốt lành".
Nhà Tiên Tri Viếng Thăm
Dựa vào dấu hiệu lúc sanh
Tiên tri các vị tài danh đoán rằng
Tương lai thái tử huy hoàng
Sau này nổi tiếng, vẻ vang vô cùng.
Có nhà ẩn sĩ trong rừng
Giỏi giang, thánh thiện tiếng lừng gần xa
Ông già tên A Tư Đà
Nghe tin quý tử, tìm ra thăm liền
Vào hoàng cung đứng lặng yên
Cạnh bên thái tử, ngắm nhìn thật lâu
Rồi trở ra mặt buồn rầu
Ngước nhìn tinh tú trên bầu trời cao
Ông già bật khóc nghẹn ngào
Khiến Vua, hoàng hậu xiết bao ngỡ ngàng
Vội vàng hỏi, giọng hoang mang:
"Có điềm xuất hiện xấu chăng thưa người?"
Nhà tiên tri vội trả lời:
"Muôn tâu Bệ Hạ xin ngài an tâm,
Băm hai tướng tốt vô ngần
Tám mươi vẻ đẹp tuyệt trần phô ra,
Tương lai thái tử nhà ta
Huy hoàng, đẹp đẽ, đúng là vĩ nhân!
Nếu mà nối nghiệp phụ thân
Chắc rằng thái tử thế chân của ngài
Làm Vua vĩ đại tuyệt vời
Trị vì đất nước khắp nơi an bình!
Nếu mà rời bỏ cung đình
Chắc rằng thái tử trở thành đạo sư
Tương lai rực rỡ vô bờ
Chúng sinh náo nức đón chờ ân nhân
Vị thầy cao quý bội phần
Đưa đường vào đạo, khai tâm cho người,
Nhận ra cảnh khổ cuộc đời
Chắc rằng thái tử sẽ rời hoàng cung
Ra đi tìm kiếm con đường
Không còn đau khổ, hết vương muộn sầu
Rồi đem giáo lý thâm sâu
Dạy cho bất cứ người nào muốn theo!"
Ông già nói tiếp buồn thiu:
"Đời tôi đã mất quá nhiều thời gian
Chưa tìm ra ánh đạo vàng
Giúp đời chấm dứt vô vàn khổ đau,
Tiếc rằng chẳng sống thêm lâu
Để còn học được đạo mầu! Buồn thay!
Về sau chính thái tử đây
Là người chỉ lối, là thầy khai tâm,
Mừng hoàng cung có vĩ nhân
Xiết bao siêu việt, bội phần vinh quang!"
Nhìn hài nhi, vẻ luyến thương
Ông già rời khỏi hoàng cung ra về.
Vua lòng sung sướng đê mê
Nghĩ thầm: "Thái tử trị vì giang sơn
Sau này rạng mặt quốc vương
Uy quyền một cõi, danh lừng vang xa
Rồi khi tới tuổi về già
Mới lo đến chuyện xuất gia tu hành"
Ma Da Hoàng Hậu Qua Đời
Ít ngày sau tại cung đình
Ma Da hoàng hậu bệnh tình nguy nan
Trước khi lìa cõi dương gian
Nhờ cô em gái đảm đang thay mình
Trông nom thái tử tận tình
Hài nhi lúc đó mới sinh bẩy ngày,
Em hoàng hậu hứa nhận ngay
Đóng vai từ mẫu đẹp thay mọi bề
Ma Ha Ba Xà Ba Đề
Tên bà kế mẫu tràn trề lòng nhân.
Tháng năm lần lượt xoay vần
Bây giờ thái tử đã dần lớn lên
Trở thành cậu bé lành hiền
Thông minh, khả ái, trang nghiêm, nhân từ
Nhà Vua mời các danh sư
Dạy cho thái tử khi vừa lớn khôn
Học hành thông thạo các môn
Cả văn lẫn võ, vượt luôn cả thầy,
Văn chương bẩy tuổi học ngay
Đến mười hai tuổi đã hay mọi ngành,
Năm mười ba tuổi tập tành
Các môn võ thuật, tiến nhanh vô cùng
Đúng theo truyền thống hoàng cung
Vốn dòng võ tướng hào hùng trước đây.
Thái Tử Nhân Từ
Hoàng cung bát ngát vườn cây
Chim muông thú vật nơi này nhởn nhơ
Vây quanh thái tử nô đùa
Vì chàng toả ngát tâm từ thơm hương,
Một ngày chàng dạo trong vườn
Nhìn chim bay lượn cánh vươn giữa trời
Thình lình chim bị bắn rơi
Mũi tên muốn giết hại đời thiên nga,
Chim rơi xuống cạnh vườn hoa
Nơi chân thái tử, cánh xòa, nằm yên
Chàng bèn ôm chú chim lên
Xót xa tìm cách chữa liền vết thương.
Bỗng nhìn qua phía sau vườn
Thấy người em họ vội vàng chạy ra
Tên là Đề Bà Đạt Đa
Tay cầm cung nỏ, miệng la rầm trời:
"Chính tôi đã bắn chim rơi
Mong anh trả lại cho người bắn chim!"
Lời qua tiếng lại đôi bên
Sau cùng tranh chấp đưa lên pháp đình
Để nhờ phán xử phân minh
Nào ngờ ý kiến chia thành hai phe,
Một phe: "Ai bắn chim kia
Có quyền lấy lại chim về mà thôi!"
Một phe: "Ai cứu chim trời
Ai mà nhân đạo là người giữ chim!"
Thật là khó xử vô biên
Chợt đâu một vị thánh hiền hiện ra
Uy nghi, đức độ, tuổi già
Quần thần kính nể trình qua hỏi người
Ông già nghiêm nghị tỏ lời:
"Mọi người sự sống trên đời quý sao
Cho nên chim thuộc kẻ nào
Hết lòng cứu nó với bao tâm từ
Còn như kẻ ác chớ đưa
Hại muôn sinh vật có chừa ai ra
Trao chim cho Tất Đạt Đa!"
Triều thần cảm phục ông già ý hay
Hợp tình hợp lý lắm thay
Tuân theo đề nghị đó ngay tức thời,
Vua nghe đẹp dạ, mỉm cười
Sai quân vội vã đi mời lão ông
Nào ngờ kiếm khắp hoàng cung
Bóng ông biến mất! Lạ lùng xiết bao!
Lễ Xuống Ruộng
Người ta nhớ chuyện thuở nào
Hồi lên chín tuổi, lễ vào đầu năm
Nhà Vua, thái tử, các quan
Cùng đi dự lễ viếng thăm ruộng đồng
Mong mùa cày mới thành công
Mong dân no đủ khắp trong xóm làng,
Giữa trưa trời nắng chang chang
Lễ nghi xướng tụng rộn ràng quá lâu
Khi Vua bước xuống ruộng sâu
Tự tay cày luống cày đầu lấy hên
Nông dân ùa xuống ruộng bên
Bắt đầu mùa mới, khắp miền cày theo
Cùng nhau vui vẻ hò reo
Cày sâu, cuốc bẫm chờ gieo hạt mầm.
Đứng xem thái tử động tâm
Thấy bao cảnh khổ xoay vần chốn đây:
"Trâu bò vất vả kéo cày
Nông phu roi quất thẳng tay chẳng từ
Mồ hôi nắng gắt ban trưa
Cả hai ướt đẫm, quá ư nhọc nhằn,
Lưỡi cày xẻ luống thẳng băng
Côn trùng, sâu bọ xác thân tan tành
Con nào sống sót bò quanh
Bầy chim nhỏ bé mổ nhanh làm mồi,
Và rồi chim lớn ngang trời
Chợt đâu sà xuống hại đời chim non,
Thợ săn trong bụi chờ trông
Cung tên nhắm bắn giết luôn chim trời,
Bên rừng thú dữ rình mồi
Chờ nhào ra cấu xé người thợ săn".
Than ôi chỉ tại miếng ăn
Mà người và vật dữ dằn giết nhau
Cuộc đời nào sướng chi đâu
Khiến cho thái tử đớn đau tâm hồn
Càng nhìn cảnh, càng héo lòng
Vội tìm bóng mát ven con đường làng
Dưới cây ngồi lặng, xếp bằng
Trầm tư mặc tưởng rộn ràng tình thương
Xót xa cảnh dưới ruộng mương
Muôn loài tranh sống nên thường hại nhau
Ước mong trần thế về sau
Không còn có cảnh khổ đau muộn phiền.
Người Đẹp Da Du Đà La
Vua mong thái tử lớn lên
Trở thành lãnh đạo khắp miền biết danh
Nào ngờ thái tử hiền lành
Ưu tư trầm lặng một mình dưới hoa
Ngài lo thái tử xuất gia
Chẳng màng nối nghiệp Vua cha trị vì
Ngài bèn mời các quan về
Họp bàn mong kiếm kế gì thật hay
Cuối cùng có vị tâu bày:
"Tạo cho thái tử đắm say cung đình!
Hãy đi kén vợ đẹp xinh
Hãy giăng một mạng lưới tình nơi đây
Hương yêu quyến rũ mê say
Tơ lòng vương vấn, mai này sinh con
Thế là mơ mộng không còn
Sẽ ưa, sẽ thích ở luôn ngai vàng!"
Vua nghe ưng ý vô vàn
Truyền ngay lệnh xuống các quan thi hành
Tiệc vui tổ chức cho nhanh
Mời toàn thiếu nữ trâm anh diễm kiều
Đàn ca, nhã nhạc dập dìu
Đích thân thái tử dấu yêu tặng quà,
Khách mời lần lượt đi qua
Đến phiên người chót thật là thần tiên
Nàng công chúa nước láng giềng
Con Vua Thiện Giác đi lên nhận quà
Nàng tên Da Du Đà La
So phần nhan sắc vượt xa mọi người
Dung nhan diễm lệ tuyệt vời
Khiến cho thái tử bồi hồi ngất ngây
Cả hai đứng lặng phút giây
Thế rồi nàng chợt đưa tay chờ quà
Bấy giờ chàng mới nhận ra
Trên bàn quà hết, sao mà khó thay!
Chàng bèn cởi nhẫn đeo tay
Trao cho người đẹp quà này làm duyên
Nàng vui nở nụ cười hiền
Chân ngà quay gót về bên chỗ nàng
Nhạc tình rộn rã không gian,
Các quan chứng kiến vội vàng vào cung
Tâu trình Vua rõ tin mừng
Không lâu sau đó Vua cùng các quan
Ghé sang thăm nước lân bang
Thăm Vua Thiện Giác mở đường kết thân
Để rồi tiến đến cầu hôn
Nhưng Vua Thiện Giác ôn tồn nói ngay:
"Cầu hôn công chúa nước này
Có nhiều hoàng tử quanh đây ngỏ lời
Chiếu theo tập tục nước tôi
Mọi người sẽ phải tranh tài cùng nhau
Ai mà thắng cuộc hàng đầu
Sẽ dành công chúa làm dâu rước về!"
Thi Tài Cầu Hôn
Nhà Vua Tịnh Phạn nghĩ suy
Lo cho thái tử khó bề thành công
Tự tin thái tử trình ông
Xin đừng hao tổn mình rồng lo âu.
Thời gian thấm thoắt trôi mau
Đến ngày quy định cùng nhau thi tài
Nàng công chúa trên khán đài
Là phần thưởng quý cho người tài ba.
Thoạt tiên thi bắn tầm xa
Cung tên biểu diễn bắn ra băng đồng
Nhiều người đạt được thành công
Nhắm bia trúng đích giữa vòng hồng tâm,
Riêng một người giỏi vô ngần
Mũi tên xuyên thủng qua phần sau bia
Xuyên thêm ba lớp trống kia
Thật là độc đáo! Rất chi lạ kỳ!
Đến phiên thái tử dự thi
Vững tin tài nghệ nên chi mỉm cười,
Kéo cung, cung gãy làm đôi
Phải thay cung quý từ thời cổ xưa
Để trong biệt điện nhà Vua
Nặng nề, khó kéo nên chưa ai dùng,
Vẻ ung dung, dáng hào hùng
Tự tin, thái tử nhận cung trước thềm
Kéo giây cung, phóng mũi tên
Tên bay xé gió trúng liền hồng tâm
Xuyên qua bia phóng đi luôn
Xuyên thêm bẩy lớp trống đồng như chơi
Thật là tài nghệ tuyệt vời
Tỏ lòng khâm phục mọi người hò reo.
Cuộc thi múa kiếm tiếp theo
Đường gươm điêu luyện vèo vèo phóng đi
Chém thân cây mé rừng kia
Thân cây càng lớn, người thi càng tài,
Đến phiên, thái tử khoan thai
Chọn cây lớn nhất khuất ngoài phía sau
Hai thân to dính sát nhau
Chẳng ai dám chọn. Nào đâu có ngờ
Nhanh như chớp, đẹp như mơ
Lưỡi gươm thần tốc chàng đưa qua rồi
Thân cây vẫn vững giữa trời
Tưởng như ngạo nghễ trêu người hùng anh,
Nào ngờ khi gió thoảng nhanh
Cây to đổ xuống cỏ xanh ven rừng,
Đám đông sửng sốt vô cùng
Bật lên thành tiếng reo mừng hò la.
Tranh tài sang đợt thứ ba
Cuộc thi cưỡi ngựa diễn ra cuối cùng
Ngựa đen, to lớn, trong cung
Từ lâu nổi tiếng dữ hung nhất vùng,
Vài người leo nổi lên lưng
Ngựa kia lồng lộn hất tung xuống liền
Vó câu đá hậu cuồng điên
Cổ vươn, bờm dựng, hí lên hãi hùng,
Đến phiên, thái tử ung dung
Nghĩ thầm: "Nhu vẫn thắng cương lẽ thường
Lấy lời hiền, lấy tình thương
Để mà chinh phục tánh hung muôn loài!"
Kề gần ngựa lúc thi tài
Đôi lời chàng rót vào tai dịu dàng
Tay xoa đầu ngựa nhẹ nhàng
Vuốt ve bờm ngựa vô vàn yêu thương
Ngựa bèn trở lại bình thường
Hiền lành chợt lộ, hung hăng chẳng còn
Chàng trèo lưng ngựa cưỡi vòng
Phi nhanh biểu diễn giữa muôn tiếng hò
Mừng người chế ngự ngựa ô
Mừng người chiến thắng tài phô tuyệt vời,
Cạnh bên công chúa mỉm cười
Liếc nhìn thái tử thay lời yêu đương.
Cung Vàng Điện Ngọc
Thời gian sau ở hoàng cung
Vua quan tổ chức tưng bừng vui tươi
Lễ thành hôn giữa hai người
Trai tài gái sắc xứng đôi vợ chồng
Tuổi mười sáu, đẹp tơ hồng
Sợi dây luyến ái đôi lòng quyện chung,
Vua luôn suy nghĩ mung lung
Giữ chân thái tử mãi trong lồng vàng
Vua bèn ra lệnh các quan
Xây ba cung điện huy hoàng một nơi
Hoa viên cây cỏ tốt tươi
Sen phô sắc dưới nắng trời nhẹ lay
Hồ xanh in bóng mây bay
Vợ chồng quấn quýt, tháng ngày say mê,
Một cung điện cho mùa hè
Hây hây gió mát bốn bề suối trong,
Một cung điện cho mùa đông
Bập bùng lửa ấm tình nồng hương đưa,
Một cung điện cho mùa mưa
Nhạc mưa thánh thót sớm trưa gợi tình,
Nẻo hoa viên, lối cung đình
Tường cao vây phủ bao quanh phía ngoài
Ngăn che phiền não trần ai
Khỏi vương hạnh phúc của hai tâm hồn.
Trong cung tuyển các nhạc công
Đàn ca réo rắt, tơ đồng lả lơi
Thêm đoàn ca múa xinh tươi
Thân vờn dáng liễu, giọng khơi mạch tình
Cao lương, mỹ vị linh đình
Khiến cho thái tử đắm mình mê say
Trải qua bao tháng cùng ngày
Sống trong cảnh giới hưởng đầy thú vui
Không hề hay biết trên đời
Nhiều nơi bất hạnh, lắm người lầm than.
Một Bài Ca Hay Và Mới Lạ
Bao mùa sen nở lại tàn
Một ngày dự tiệc nghe đàn du dương
Đêm về thái tử vấn vương
Rối bời tâm sự, ngổn ngang cõi lòng
Muốn ru vào giấc ngủ nồng
Lệnh truyền trổi tiếng tơ đồng giữa đêm:
"Này danh ca hãy hát lên
Một bài mới lạ êm đềm khác xưa!"
Danh ca trút nỗi tâm tư
Kẻ đàn, người hát như ru hồn người
Cất lời ca tụng đất trời
Với bao cảnh đẹp khắp nơi xa vời
Rừng sâu, lũng thấp, biển khơi
Phố phường hoa lệ, núi đồi nên thơ,
Lâng lâng thái tử như mơ
Bao miền đất hứa đón chờ thênh thang
Ngoài điện ngọc, ngoài cung vàng
Còn bao cảnh lạ khiến chàng ước mong
Hôm sau xin phép rời cung
Để đi du ngoạn khắp vùng xa xôi
Vua thầm nghĩ: "Đến lúc rồi
Con ta yên ấm sống nơi cung đình
Nay cần ra khỏi hoàng thành
Biết thêm đất nước, dân tình nơi nơi
Tương lai con sẽ lên ngôi
Trị vì vương quốc, sống đời gấm hoa!"
Lệnh Vua vội vã ban ra:
"Hãy đưa thái tử chúng ta du hành!"
Gặp Người Già
Muốn cho mọi chuyện tốt lành
Trong khi thái tử vào thành nay mai
Tránh không gặp cảnh bi ai
Gây ra ấn tượng u hoài trong tâm
Nhà Vua ra lệnh quần thần
Tiếp tay cùng với nhân dân nước nhà
Trang hoàng khắp nẻo gần xa
Giăng đèn đường phố, kết hoa cửa nhà
Dẹp đi những cảnh xấu xa
Kẻ nghèo đói khổ, người già ốm đau,
Thế rồi buổi sáng hôm sau
Lệnh truyền Xa Nặc quân hầu đánh xe
Ngựa tên Kiền Trắc kéo đi
Bao nhiêu cảnh lạ ngoài kia đón chờ.
Kể từ hồi trẻ ấu thơ
Lần đầu thái tử rời xa cung đình
Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh
Phô muôn cảnh sắc hữu tình nên thơ,
Bên đường dân chúng ngóng chờ
Được nhìn thái tử, giấc mơ lâu đời
Trầm trồ ca tụng hết lời
Quốc vương trẻ tuổi của thời mai sau,
Lòng chàng sung sướng biết bao
Cảnh đời thực tế khác nào bài ca
Kinh thành rực rỡ xa hoa
Thật là tráng lệ, thật là phồn vinh.
Chợt đâu thoáng hiện bóng hình
Một người già lão cúi mình lom khom
Mặt buồn thảm, vẻ héo hon
Thân gầy, tóc bạc, lưng còng, da nhăn
Bước đi chống gậy khó khăn
Nhìn ông, thái tử băn khoăn ngỡ ngàng
Hỏi thăm, Xa Nặc tâu rằng:
"Xưa kia ông ấy là chàng thanh niên
Nhưng rồi tuổi trẻ không bền
Sức tàn lực kiệt trở nên yếu già
Cảnh này ai cũng trải qua
Cái già xâm chiếm chúng ta hàng ngày
Dần dần từng phút từng giây
Biến ta thành lão ông đây khác gì!"
Lần đầu thấy chuyện lạ kỳ
Ngạc nhiên thái tử nghĩ suy lặng thầm
Trong lòng sửng sốt vô ngần
Sinh ra khủng hoảng tinh thần. Hết vui!
Lệnh cho Xa Nặc trở lui
Về cung lặng lẽ vào nơi thư phòng
Suy tư đè nặng cõi lòng:
"Tuổi già sẽ đến ai hòng thoát qua!"
Gặp Người Bệnh
Cận thần báo cáo Vua cha:
"Suốt ngày thái tử tỏ ra muộn phiền!"
Vua nghe nói rất ngạc nhiên
Nghĩ nên tổ chức thăm miền xa xôi,
Ca Tỳ La Vệ xem rồi
Kỳ này du ngoạn rong chơi ngoại thành
Sông hồ, đồi núi, thác ghềnh
Phô hình quyến rũ, gợi tình mê say,
Và riêng thái tử lần này
Đã cùng Xa Nặc thấy ngay một người
Chỉ rên la, chẳng nói cười
Trong khi quần chúng vui tươi đón mừng.
"Người kia sao mắt trợn trừng
Miệng ho rũ rượi, thân rung liên hồi
Mặt mày tái mét khác người?"
Ngạc nhiên thái tử thốt lời hỏi thăm
Quỳ bên Xa Nặc thưa rằng:
"Đó là cơn bệnh nó đang hành người
Hôm nay mạnh khoẻ tươi cười
Ngày mai bệnh hoạn ta thời đớn đau
Xác thân ai thoát được đâu
Có ngày rã rượi, thảm sầu, xanh xao!"
Nghe xong sửng sốt biết bao
Trong lòng thái tử dạt dào sầu bi
Nào ham du ngoạn thêm chi
Lệnh cho Xa Nặc quay xe trở về
Lòng buồn sau chuyến vừa đi
Thú vui vương giả thiết gì nữa đây.
Thấy con phiền muộn hao gầy
Nhà Vua vội triệu tập ngay quần thần
Cùng nhau hội ý luận bàn
Mong tìm phương cách làm chàng thêm vui.
Theo đề nghị của mọi người
Đừng cho thái tử đi chơi một mình
Lần sau du ngoạn ngoại thành
Đoàn ca vũ nhạc cung đình cùng theo
Với vài quan ở trong triều
Thăm hoa viên nọ sẵn nhiều trò chơi
Thật quyến rũ, rất tuyệt vời
Hoa vườn thắm nở, chim trời hoan ca.
Gặp Người Chết
Cuộc du ngoạn lần thứ ba
Như là đám rước hoàng gia tưng bừng
Xảy thêm cảnh tượng lạ lùng
Chỉ riêng thái tử được trông cảnh này:
"Một đoàn người buồn thảm thay
Đi men lối nhỏ ở ngay ruộng ngoài
Cùng khiêng một chiếc quan tài
Bên trong có kẻ nằm dài lặng yên"
Chỉ cho Xa Nặc thấy liền
Chàng lên tiếng hỏi, ngạc nhiên lạ thường:
"Mọi người than khóc thảm thương
Khiêng ai bất động? Tìm đường đi đâu?"
Trang nghiêm Xa Nặc quỳ tâu:
"Đó là thân thuộc u sầu tiễn chân
Một người từ giã cõi trần
Bạn bè thương xót, thân nhân ngậm ngùi!"
Và rồi Xa Nặc mạnh lời
Kể ra sự thật dấu nơi cung đình:
"Người kia chết chẳng khác mình
Từ hồi măng sữa mới sinh ra đời
Rồi thành trẻ nhỏ đùa chơi
Đến khi khôn lớn sang thời thanh niên
Hưởng nhiều lạc thú thần tiên
Hoặc vương đau khổ triền miên trong đời
Lao vào cuộc sống nổi trôi
Nhục vinh góp mặt, buồn vui dự phần
Cái già xâm chiếm dần dần
Tinh thần suy thoái, xác thân rã rời
Đến khi bệnh hoạn tơi bời
Giường kia nằm liệt một nơi chờ ngày
Im hơi, nhắm mắt, xuôi tay
Mọi người ai thoát cảnh này được đâu!"
Được nghe, được thấy lần đầu
"Sinh, lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần
Khiến cho thái tử tần ngần
Trong lòng tự nghĩ: "Ngày gần đây thôi
Con đẹp đẽ, vợ xinh tươi
Bạn bè danh vọng, Vua tôi chức quyền
Cả thân mình nữa chẳng bền
Đâu tồn tại mãi ở trên cõi đời
Mê mờ quyến rũ con người
Đắm say dục lạc khắp nơi dương trần
Quên đi cái chết đến gần
Quên đi kiếp sống muôn phần mong manh!"
Thú Vui Tan Dần
Hoa viên phong cảnh hữu tình
Suối nguồn róc rách, cây cành lả lơi
Đón xe thái tử tới nơi
Đàn ca trổi nhịp, đất trời giăng hoa
Và rồi yến tiệc bày ra
Du dương điệu múa, thướt tha thân người
Tiếc rằng chẳng tạo nụ cười
Tâm hồn thái tử rối bời nghĩ suy,
Nghĩ về cảnh tượng sầu bi
Đám tang người chết vừa đi bên đường
Cuộc đời ngắn ngủi vô thường
Thú vui tạm bợ vấn vương làm gì,
Quần thần xúm lại rủ rê
Mong chàng vui thú thoả thuê chốn này
Nghiêm trang thái tử nói ngay:
"Cảnh đây đẹp đẽ đắm say lòng người
Tưng bừng lễ hội tuyệt vời
Riêng ta cũng muốn vui chơi hòa đồng
Nhưng mà ngẫm nghĩ cho cùng
Đẹp kia nào thoát khỏi vòng tàn phai
Vui kia nào có kéo dài
Vô thường vạn vật muôn loài trước sau
Con đường giải thoát khổ đau
Nếu chưa tìm được ta đâu vui gì
Dòng sông dục lạc tràn trề
Khó mà quyến rũ ta về bến mê!"
Thấy lòng thái tử tái tê
Mọi người chuẩn bị trở về hoàng cung,
Vua nghe buồn bã vô cùng
Canh khuya trằn trọc nặng lòng suy tư.
Ý Tưởng Thoát Trần
Thời gian theo cánh gió đưa
Thú vui thái tử hầu như chán chường
Không còn ăn uống bình thường
Xanh xao, gầy ốm, võ vàng, bất an,
Một ngày chàng gặp phụ thân
Tỏ bày bao nỗi bi quan của mình,
Xin đi du ngoạn ngoài thành
Thêm một lần ngắm tươi xanh đất trời
Cho khuây khỏa bớt lòng người
Cho vơi đi nỗi rối bời trong tâm,
Vua nghe mừng rỡ vô ngần
Bèn ngầm sai các cận thần trong cung
Sát theo thái tử trông chừng
Chuyến này tổ chức tưng bừng hơn xưa
Thôn trang cảnh lạ đón chờ
Đồng quê khoáng đãng, ruộng bờ đẹp xinh.
Thong dong cưỡi ngựa một mình
Chàng dừng bên đám nương xanh ngút ngàn
Thả hồn ngắm cảnh miên man
Chẳng ham nghe chuyện các quan giỡn đùa
Một mình dạo dưới nắng trưa
Xem dân cày ruộng đón mùa mới sang.
Chợt đâu thái tử ngỡ ngàng
Thấy ngay trước mắt ánh vàng thênh thang
Một người ăn mặc nghèo nàn
Áo khâu vá víu, thân choàng đơn sơ
Mặt trong sáng, vẻ hiền từ
Tay ôm bình bát bên bờ đang đi
Tóc râu cạo sạch, uy nghi
Bề ngoài lộ vẻ nhu mì, khoan thai,
Chàng bèn hỏi: "Người là ai?"
Dừng chân đạo sĩ trả lời ung dung:
"Ta lang thang khắp núi rừng
Xuất gia tìm đạo, chẳng vương gia đình
Một lòng quyết chí tu hành
Đi tìm chân lý, hy sinh thân mình
Mong ngày cứu độ chúng sinh
Thoát mau khỏi cảnh u minh đau buồn!
Cuộc đời giả tạm vô thường
Sớm còn tối mất hạt sương khác gì
Tiền tài này, danh vọng kia
Nào mang theo được khi lìa dương gian!
Tránh xa tội lỗi gian tham
Đọa đầy dục vọng, trầm luân ái tình
Thoát vòng khổ não cho nhanh
"Sinh, lão, bệnh, tử" quẩn quanh luân hồi!
Ta tìm đường giúp cho đời
Tới bờ giải thoát tuyệt vời thơm hương!"
Nói xong đạo sĩ biến luôn
Dường như phép lạ bất thường xảy ra.
Tâm hồn thái tử thăng hoa
Nghĩ thầm: "Ta đã tìm ra con đường
Phải rời điện ngọc cung vàng
Xuất gia tìm đạo giúp hàng chúng sinh!"
Tâm dũng mãnh, ý kiên trinh
Chàng quay về chốn triều đình tâu Vua.
Trong khi chờ dịp trình thưa
Tin mừng quý tử lại vừa đến mau
Thời gian dệt mộng bên nhau
Giờ đây công chúa con đầu sinh ra,
Nghe tin thái tử thẫn thờ:
"Lại thêm trở ngại cho ta nữa rồi!
Thêm dây ràng buộc mà thôi
Mau mau tìm cách thoát nơi chốn này!"
"Dây ràng buộc" gợi ý hay
Tên hài nhi bởi nghĩa này mà ra
"Dây ràng buộc" La Hầu La
Triều đình thỏa nguyện, Vua cha đẹp lòng
Đúng theo kế hoạch cầu mong
Cầm chân thái tử ở trong lồng vàng.
Nỗi Lo Của Nhà Vua
Quyết tìm ánh đạo vinh quang
Một ngày thái tử nghiêm trang tâu trình:
"Kính thưa Cha rất anh minh,
Con luôn ước nguyện riêng mình thiết tha
Muốn xin được phép xuất gia
Trở thành du sĩ không nhà, đi xa
Cầu mong tìm kiếm cho ra
Con đường chấm dứt hằng hà khổ đau!"
Vua nghe thái tử thỉnh cầu
Điều Vua lo sợ từ lâu lắm rồi
Nghẹn ngào Vua khẽ trả lời:
"Giờ con còn nhỏ, chớ rời đi xa
Ở đây cai trị nước nhà
Về già tính chuyện xuất gia muộn gì!"
Chàng thưa: "Con sẽ ra đi
Trừ khi Cha giúp được gì cho con
Thoát vòng đau khổ héo hon
Thoát vòng già yếu mỏi mòn mai sau
Thoát vòng bệnh hoạn ốm đau
Thoát vòng chết chóc ai nào tránh qua!"
Vua nghe giận dữ hét la:
"Con sao suy nghĩ thật là cuồng điên!"
Quyết lòng thái tử thưa thêm:
"Cha lưu con mãi cạnh bên làm gì?
Thân con tù tội khác chi
Xin cho con được ra đi lúc này!"
Phiền muộn thay! Bực bội thay!
Nhà Vua truyền lệnh: "Hãy vây hoàng thành
Mang quân canh gác chung quanh
Đừng cho thái tử bỏ thành ra đi!"
Vượt Thành Tìm Chân Lý
Rời cung Vua, lúc trở về
Tâm hồn thái tử say mê một điều
Xuất gia tìm đạo cao siêu
Cho nên cung điện với nhiều cảnh vui
Dù lộng lẫy, dù xinh tươi
Nào đâu quyến rũ nổi người quyết tâm.
Một đêm sau bữa tiệc tàn
Hình như phép lạ đạo vàng hiển linh
Đoàn ca múa, toán gác canh
Thiếp đi mỏi mệt nằm quanh khắp nhà,
Công chúa Da Du Đà La
Ôm con êm ấm giường hoa ngủ vùi.
Nhìn vợ hiền, ngắm con tươi
Trong lòng thái tử vọng lời tâm can:
"Dù thương cha mẹ vô vàn
Dù yêu vợ đẹp, con ngoan vô cùng
Nhưng ta quyết bỏ hoàng cung
Xuất gia tìm hạnh phúc chung cho người
Tìm phương giải thoát muôn loài
Cuộc đời vương giả đoái hoài làm chi!"
Muốn ôm con lúc biệt ly
Sợ con thức giấc ra đi khó bề
Nên chàng nhè nhẹ bước khuya
Đến bên cửa sổ trèo đi ra ngoài
Lần theo mái ngói hiên dài
Leo dần xuống đất, về nơi cuối vườn
Tìm Xa Nặc, nói thân thương:
"Đêm nay ta muốn lên đường đi xa
Ngựa đâu chuẩn bị cho ta!"
Quân hầu Xa Nặc thật là ngạc nhiên
Bị chàng đánh thức nửa đêm
Tuy nhiên y với lệnh trên thi hành,
Chàng xoa đầu ngựa tâm tình:
"Này này Kiền Trắc chúng mình đi thôi
Lặng im kẻo đánh thức người
Hãy đưa ta thoát khỏi nơi chốn này
Ca Tỳ La Vệ đẹp thay
Nhưng xin chớ giữ ta đây làm gì
Đêm nay trọng đại ta đi!"
Dường như thông cảm ngựa kia im lìm
Theo Xa Nặc, dựa màn đêm
Đưa đường thái tử nhẹ êm vượt thành.
Phóng hồi lâu dưới trăng thanh
Người đi nhìn lại kinh thành xa xa
Nguyện thầm: "Đến lúc tìm ra
Con đường diệt khổ thì ta mới về!"
Ngựa phi suốt cả đêm khuya
Khi trời hừng sáng tới bìa rừng kia
Khu rừng yên tĩnh bốn bề
Ẩn tu đạo sĩ tìm về nơi đây.
Tháng Hai, mồng Tám hôm nay
Tuổi hai mươi chín lòng đầy mê say
Người đi cảm khái ngất ngây:
"Chuyến đi tìm đạo từ đây bắt đầu
Này Xa Nặc chớ buồn rầu
Hãy mang Kiền Trắc mau mau trở về!"
Quân hầu ứa lệ bờ mi
Nào tin thái tử bỏ đi một mình,
Cảm thông chàng nói tâm tình:
"Cám ơn Xa Nặc trung thành của ta
Một khi ta đã xuất gia
Trên người trang sức xa hoa đâu cần
Hãy mang trở lại hoàng cung
Hãy quỳ thưa với phụ vương ta rằng
Ta đi chẳng chút giận hờn
Xuất gia chẳng phải không thương gia đình,
Chính vì yêu mến chân thành
Ta đi tầm đạo và đành tạm xa
Con đường giải thoát tìm ra
Khổ đau chấm dứt thì ta mới về,
Dù ta thất bại sá gì
Trước sau cũng chết, cũng lìa Vua cha
Cũng lìa cung điện xa hoa
Xưa nay thần chết có tha ai nào!"
Chàng cầm gươm, rút khỏi bao
Cắt ngay mớ tóc rồi trao đem về.
Trở lui Xa Nặc não nề
Ngoái nhìn thái tử tái tê cõi lòng,
Ngựa buồn chậm bước về cung
Báo tin thái tử vào rừng ẩn tu
Lìa xa mãi mãi cung Vua
Giã từ nhung lụa, giã từ hoàng gia.
Cuộc Tìm Đạo Bắt Đầu
Nhạc rừng tấu khúc hoan ca
Đón Sa Môn Tất Đạt Đa đăng trình
Áo quần sang trọng trên mình
Khó coi với kẻ tu hành lang thang
Gặp tay săn thú đi ngang
Chàng bèn đề nghị đôi đàng đổi trao
Quần thô, áo vải mặc vào
Đơn sơ trang phục, thanh cao tâm hồn
Trèo đèo, lội suối, băng nguồn
Tìm thầy học đạo dập dồn buớc chân,
Mọi người tiếp đãi ân cần
Nhìn chàng thầm nghĩ: "Vĩ nhân khác người
Vẻ cương quyết, mặt sáng ngời
Chắc mau chứng đạo giúp đời mai sau"
Sa Môn trong những ngày đầu
Gặp thầy, học đạo, nhưng đâu thỏa lòng
Đâu như ý nguyện hằng mong
Nghĩ mình cần phải đi vùng xa xa.
Nghe vương quốc Ma Kiệt Đà
Có thầy truyền đạo thật là giỏi giang
Chàng bèn vội vã tìm sang
Đến thành Vương Xá của vương quốc này
Kinh đô cung điện đẹp thay
Các quan nhìn thấy báo ngay về triều:
"Có nhà đạo sĩ rất nghèo
Nhưng sao có vẻ cao siêu, thánh hiền
Mặt cương nghị, dáng oai nghiêm
Ánh vàng kỳ diệu tỏa trên thân người!"
Vua nghe vội vã triệu mời
Cùng chàng đàm luận việc đời gần xa
Nhà Vua Tần Bà Sa La
Nghe chàng nói chuyện rất là mến thương
Vua khâm phục nói cùng chàng:
"Trẫm càng tiếp xúc lại càng quý thay
Xin ngài ở lại nơi đây
Giúp ta cai trị nước này yên vui!"
Chàng từ chối, vội trả lời:
"Đại Vương thông cảm cho người đi tu
Tôi từng từ bỏ ngôi Vua
Du hành mong gặp minh sư chốn này!"
Vua nghe cung kính chắp tay:
"Lên đường xin chúc ngài đầy cơ may
Tìm ra chân lý mai này
Vui lòng trở lại chốn đây giúp người
Dù thành, dù bại đường đời
Cũng xin trở lại, ta thời ước mong!"
