Tú Xương

[hoangvu]

Nhà thơ Tú Xương (Trần Tế Xương)

Nhà thơ Trần Tế Xương (còn gọi là Tú Xương, tên khai sinh Trần Duy Uyên ; 1871–1907) là một nhà thơ nổi tiếng vì tính trào phúng và trữ tình của mình và được Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, một nhà thơ cùng thời xếp vào loại thi hào bất tử:

Kìa ai chín suối Xương không nát
Có nhẽ nghìn thu tiếng vẫn còn.

Ông sinh ngày 10 tháng 8 năm 1871 tại làng Vị Xuyên, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định. Sinh ra trong một gia đình nghèo, nên đường khoa cử của ông cũng khá long đong. Tuy đã bắt đầu tham dự thi từ lúc ông mới mười lăm tuổi, mãi đến năm Giáp Ngọ 1894, năm ông hai mươi tư tuổi, Trần Tế Xương mới đỗ Tú tài và được ghép cái tên "Tú Xương". Ông mất ngày 20 tháng 1 năm 1907, lúc mới 37 tuổi tại làng Địa Tứ, huyện Mỹ Lộc.

Thời kỳ ông sống là thời kỳ thực dân Pháp bắt đầu đặt nền móng thống trị ở miền Bắc Việt Nam.

Với giọng văn châm biếm sâu cay,thơ văn của ông đã đả kích bọn thực dân phong kiến, bọn quan lại làm tay sai cho giặc,bọn bán rẻ lương tâm chạy theo tiền bạc, bọn rởm đời lố lăng trong buổi giao thời.

[hoangvu]

Ông Cò

Ông Cò

Hà Nam danh giá nhất ông Cò,
Trông thấy ai ai chẳng dám ho.
Hai mái trống Tung, đành chịu dột;
Tám giờ chuông đánh, phải nằm co.


Người quên mất thẻ, âu trời cãi;
Chó chạy ra đường, chủ phải lo.
Ngơ ngẩn đi xia, may vớ được,
Chuyến này ắt hẳn kiếm ăn to!

[hoangvu]

Chúc Tết - Tú Xương

Chúc Tết

Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau:
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu
Phen này ông quyết đi buôn cối
Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu

Lẳng lặng mà nghe nó chúc giàu:
Trăm, nghìn, vạn mớ để vào đâu?
Phen này, ắt hẳn gà ăn bạc
Đồng rụng, đồng rơi, lọ phải cầu.

Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang:
Đứa thì mua tước; đứa mua quan.
Phen này ông quyết đi buôn lọng,
Vừa bán vừa la cũng đắt hàng.

Lẳng lặng mà nghe nó chúc con:
Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn.
Phố phường chật hẹp, người đông đúc
Bồng bế nhau lên nó ở non.

Bắt chước ai ta chúc mấy lời
Chúc cho khắp hết ở trong đời
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước
Sao được cho ra cái giống người.

[hoangvu]

Thương vợ - Tú Xương

Thương vợ

Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo xèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên hai nợ, âu đành phận
Năm nắng mười mưa, dám quản công.
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc!
Có chồng hờ hững cũng như không!

[hoangvu]

Thói Đời - Tú Xương

Thói Đời

Người bảo ông điên, ông chẳng điên
Ông thương, ông tiếc, hóa ông phiền.
Kẻ yêu người ghét, hay gì chữ
Đứa trọng thằng khinh, chỉ vị tiền.

Ở bể ngậm ngùi cơn tới lạch
Được voi tấp tểnh lại đòi tiên.
Khi cười khi khóc khi than thở
Muốn bỏ văn chương học võ biền.

[hoangvu]

Tự cười mình - Tú Xương

Tự cười mình

Ở phố Hàng Nâu có phỗng sành
Mặt thời lơ láo, mắt thời xanh.
Vuốt râu nịnh vợ, con bu nó
Quắc mắt khinh đời, cái bộ anh.

Bài bạc kiệu cờ cao nhất xứ
Rượu chè trai gái đủ tam khoanh.
Thế mà vẫn nghĩ rằng ta giỏi
Cứ việc ăn chơi, chẳng học hành.

Lúc túng toan lên bán cả trời
Trời cười: thằng bé nó hay chơi...
Cho hay công nợ là như thế
Mà vẫn phong lưu suốt cả đời.

Tiền bạc phó cho con mụ kiếm
Ngựa xe chẳng thấy lúc nào ngơi.
Còn dăm ba chữ nhồi trong ruột
Khéo khéo không mà nó cũng rơi.

[hoangvu]

Khoa Thi - Tú Xương

Khoa Thi

Nhà nước ba năm mở một khoa,
Trường Nam thi lẫn với trường Hà.
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.

Lọng cắm rợp trời, quan Sứ đến,
Váy lê quét đất, mụ đầm ra.
Nhân tài đất Bắc nào ai đó?
Ngoảnh cổ mà trông lại nước nhà!

[hoangvu]

Đi thi - Tú Xương

Đi thi

Tập tễnh người đi tớ cũng đi,
Cũng lều cũng chõng cũng vào thi.
Tiễn chân, cô mất hai đồng chẵn,
Sờ bụng: thầy không một chữ gì!

Lộc nước còn mong thêm giải ngạch
Phúc nhà nay được sạch trường qui.
Ba kì trọn vẹn thêm kì nữa,
Ú ớ u ơ ngọn bút chì.

[hoangvu]

Tiến sĩ Giấy - Tú Xương

Tiến sĩ Giấy

Ông đỗ khoa nào, ở xứ nào

Thế mà hoa, hốt, với trâm, bào ?(1)

Mỗi năm mỗi tết trung thu đến
Tôi vẫn quen ông, chẳng muốn chào.

[hoangvu]

Sư ở tù - Tú Xương

Sư ở tù

Quảng đại từ bi cũng phải tù
Hay là sư cũng vụng đường tu ?

Tụng kinh cứu khổ ba trăm quyển
Ý hẳn còn quên một phép phù ?

[Visaolaithe]

Tiến sĩ Giấy

Ông đỗ khoa nào, ở xứ nào

Thế mà hoa, hốt, với trâm, bào ?(1)

Mỗi năm mỗi tết trung thu đến
Tôi vẫn quen ông, chẳng muốn chào.

LÊN ĐỒNG

Khen ai khéo vẽ sự lên đồng

Một lúc lên ngay sáu bảy ông

Sát quỉ, ông dùng thanh kiếm ...gỗ,

Ra oai, bà giắt cái ...khăn hồng.

Cô giương tay ấn, tan tành núi,

Cậu chỉ ngọn cờ cạn rốc sông.

Đồng giỏi sao đồng không giúp nước ?

Hay là đồng sợ súng thần công ?

***

Tặng các ông đồng bà cốt thích đao to búa lớn...