Tweet
Antoine de Saint-Exupéry
Antoine de Saint-Exupéry - Thế giới Cậu Hoàng Con vẫn mãi quyến rũ chúng ta
"Voici mon secret. Il est très simple: on ne voit bien qu'avec le coeur. L'essentiel est invisible pour les yeux."
(It is only with the heart that one can see rightly; What is essential is invisible to the eye.) -- Antoine de Saint-Exupéry (The Little Prince)
Một phi công thích phiêu lưu mạo hiểm, một nhà văn, một người hùng đúng nghĩa, Antoine de Saint-Exupery nhìn những hiểm nguy trong cuộc đời qua cặp mắt mơ mộng của một nhà thơ--đôi khi qua cái nhìn hồn nhiên trong sáng của một đứa bé. Trong mấy chục năm qua, nhiều thế hệ đã biết đến ông qua tác phẩm "Cậu Hoàng Con" (Le Petit Prince) xuất bản năm 1943 và cũng do chính ông minh họa. Câu chuyện của cậu hoàng tử sống trên hành tinh bé nhỏ đã trở thành một trong những truyện tuổi thơ hay nhất của thế kỷ 20. Trong thời Ðệ Nhị Thế Chiến, Saint-Exupéry phục vụ trong một đơn vị của không quân Pháp Tự Do, chống lại Ðức Quốc Xã. Trên đường trở về sau một phi vụ thám sát năm 1944, ông mất tích một cách bí ẩn. Nhiều giả thuyết đã được đưa ra về sự mất tích này, kể cả việc biến đi vào một hành tinh khác như cậu hoàng nhỏ trong truyện của ông.
Antoine-Marie-Roger de Saint-Exupéry sinh năm 1904 tại thành phố Lyons trong một gia đình quý tộc thế giá; một trong những ông tổ của gia đình này đã từng chiến đấu bên cạnh người bạn Hoa Kỳ tại Yorktown chống lại quân Anh. Cha của ông là một viên chức trong công ty bảo hiểm và đột ngột qua đời vì bệnh tim khi ông mới 4 tuổi. Mẹ ông, bà Marie de (Fonscolombe) Exupéry (1875-1972) đưa gia đình về sống tại Le Mans năm 1909. Tại lâu đài Saint-Maurice de Rémens, Saint-Exupéry lớn lên bên cạnh các chị em gái, cô dì và các nàng thiếu nữ xinh đẹp gốc Ðức. Mẹ ông gửi ông theo học trường dòng Tên ở Montgré và Le Mans và nội trú tại một trường đạo ở Thụy Sĩ. Sau khi rớt kỳ thi tuyển vào đại học, ông ghi danh theo học trường Ecole des Beaux-Arts để học ngành kiến trúc.
Cuộc đời Saint-Exupéry đi vào khúc quanh năm 1921 khi ông thi hành quân dịch và được gửi theo học ngành phi công tại Strasbourg. Ông tốt nghiệp và có ý định theo đuổi binh nghiệp. Nhưng gia đình vị hôn thê hết sức ngăn cản vì nghiệp bay bổng lúc đó có rất nhiều rủi ro. Ông về đời sống dân sự, làm đủ nghề để sinh sống, từ kế toán đến bán xe hơi. Nhưng cuộc tình đổ vỡ, Saint-Exupéry xoay sang nghề phi công và bắt đầu viết văn. Tác phẩm đầu tiên của ông, "L'Aviateur" được đăng năm 1926 trên tạp chí văn chương Le Navire d'argent. Cũng thời gian này, Saint-Exupéry bắt đầu sống cuộc đời phiêu bạt, lái phi cơ chở thư cho công ty Aéropostale bay xuyên qua các lục địa. Trong ba năm liền, ông lái phi cơ chở thư từ Âu Châu sang Bắc Phi. Năm 1928, ông được cử làm giám đốc điều hành một phi trường hẻo lánh ở Cap Juby tại Rio de Oro, Sahara. Nơi ở của ông là một chòi gỗ lụp xụp, giường là một chiếc nệm lót rơm. Ở nơi hoang vắng này, Saint-Exupéry bắt đầu nhận ra cái đẹp của sa mạc và dùng những cảm nhận của ông để làm chất liệu cho cuốn "The Little Prince-Cậu Hoàng Con" sau này.
Trong thời gian ở Bắc Phi, ông viết cuốn tiểu thuyết đầu tay "Courrier-Sud" (Southern Mail), xuất bản năm 1929, trong đó ngợi ca lòng can đảm của những tay phi công tiền phong, của thời mà phi cơ còn phải dành mối chuyên chở thư từ với xe lửa và tàu thủy. Năm 1929 Saint-Exupéry sang sống tại Nam Mỹ, làm giám đốc công ty Aeroposta Argentina. Ông bay đưa thơ qua rặng núi Andes đầy tuyết phủ với bao hiểm nguy chực chờ. Kinh nghiệm này đã là nền tảng cho cuốn tiểu thuyết thứ nhì "Vole de Nuit" (Bay Ðêm), xuất bản năm 1931, trở thành cuốn sách bán chạy trên khắp thế giới và giúp ông đoạt giải thưởng văn chương Prix Femina. Cuốn sách được Hollywood quay thành phim năm 1933 do Clark Gable và Lionel Barrymore thủ diễn. Năm 1931, ông thành hôn với một góa phụ người Argentina, bà Consuelo Gómez Carillo. Nhưng cuộc hôn nhân đầy sóng gió vì ông luôn xa nhà và có những cuộc tình với các phụ nữ khác. Bà vợ sau này viết trong cuốn hồi ký Mémoires de la rose rằng " Anh ấy chẳng giống ai mà chỉ giống một thiên thần hay một đứa trẻ từ trời rơi xuống đất". Công ty đưa thư ở Argentina đóng cửa, ông bắt đầu bay đường bay Casablanca và Port-Étienne rồi trở thành phi công thử nghiệm cho Air France cùng các công ty khác. Ông viết cho tờ báo Paris-Soir, sang tận Tây Ban Nha để tường thuật về cuộc nội chiến nơi đây.
Ðược sự khuyến khích của người bạn là nhà văn André Gide, ông viết một cuốn tiểu thuyết về đời phi công "Terre Des Hommes" xuất bản năm 1939 và được dịch sang Anh ngữ dưới tên "Wind, Sand and Stars". Cuốn sách được sự đón nhận nhiệt thành của độc giả và giới phê bình. Ông được Hàn Lâm Viện Pháp trao giải thưởng văn chương Grand Prix năm 1939 và giải National Book Award tại Hoa Kỳ.
Sau khi nước Pháp lọt vào tay Ðức Quốc Xã trong Thế Chiến thứ II, Saint-Exupéry gia nhập quân đội và bay một số chuyến bay táo bạo chống lại quân địch dù rằng các cấp chỉ huy không muốn ông bay do từng nhiều lần bị thương trong các tai nạn phi cơ trước đây. Dù vậy ông cũng được ân thưởng huy chương Croix de Guerre. Ông sang Hoa Kỳ, xuất bản cuốn Pilote de Guerre (Flight to Arras) năm 1942, nội dung nói về những chuyến bay tuyệt vọng của ông qua phòng tuyến địch khi nước Pháp coi như đã bại trận. Năm 1943, ông về Bắc Phi tham gia vào lực lượng không quân của quân đội Pháp Tự Do do tướng de Gaulle lãnh đạo. Cũng tại đây, ông lại bắt đầu thú viết trong khi bay và vì đó đã có lần làm hư hại phi cơ khi hạ cánh.
Năm 1943 cũng là năm Saint-Exupéry cho xuất bản tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là cuốn "Cậu Hoàng Con", một truyện giả tưởng, tiếng là cho trẻ em, nhưng có lẽ người lớn cũng say mê không kém. Cuốn sách được dịch sang hơn 150 thứ tiếng khác nhau và có người cho rằng sách này bán chạy chỉ thua có Thánh Kinh và cuốn Das Kapital của Karl Marx. Người kể lại câu chuyện là một phi công bị hư máy phải hạ cánh xuống sa mạc. Nơi đây, ông ta gặp một cậu bé con, sau này mới biết là một cậu hoàng tử từ một hành tinh khác. Cậu hoàng con kể lại chuyến viễn du trên quả đất và tỏ ra rất hãnh diện về đóa hoa hồng mà cậu mang theo từ hành tinh của mình. Cậu đã rất thất vọng khi biết được rằng trên quả đất có rất nhiều hoa hồng, chẳng có gì đặc biệt. Nhưng một con cáo sa mạc đã thuyết phục cậu hoàng con rằng cậu nên nâng niu đóa hoa hồng hiếm quý của riêng mình. Tìm ra lẽ sống của cuộc đời, cậu hoàng con trở về hành tinh quê nhà. Các phê bình gia vẫn thường cho rằng đóa hoa hồng hiếm quý ấy chính là Consuelo.
Ngày 31 tháng 7 năm 1944, từ căn cứ ở Sardina, Saint-Exupéry nhận lệnh thi hành một chuyến bay trinh sát ở vùng nam nước Pháp. Trên đường về, phi cơ ông mất tích trên biển Ðịa Trung Hải. Trong nhiều năm sau đó, đã có không biết bao nhiêu huyền thoại đưa ra về sự mất tích này. Cách nay không lâu, một toán thợ lặn ngoài khơi Marseille đã tìm thấy xác chiếc phi cơ P-38 Lighting của ông. Nhưng nguyên do vì sau phi cơ bị rớt thì đến bây giờ vẫn chưa ai trả lời được vì thân phi cơ vẫn nguyên vẹn và không có dấu hiệu bị trúng đạn. Và điều này cũng chẳng quan trọng đối với những người yêu mến tác phẩm của Saint-Exupéry.
Ðối với họ, ông đã trở về với cõi trời mây bát ngát, của những hành tinh xa thẳm mà chúng ta chỉ có thể ước mơ.
"Voici mon secret. Il est très simple: on ne voit bien qu'avec le coeur. L'essentiel est invisible pour les yeux."
(It is only with the heart that one can see rightly; What is essential is invisible to the eye.) -- Antoine de Saint-Exupéry (The Little Prince)
Một phi công thích phiêu lưu mạo hiểm, một nhà văn, một người hùng đúng nghĩa, Antoine de Saint-Exupery nhìn những hiểm nguy trong cuộc đời qua cặp mắt mơ mộng của một nhà thơ--đôi khi qua cái nhìn hồn nhiên trong sáng của một đứa bé. Trong mấy chục năm qua, nhiều thế hệ đã biết đến ông qua tác phẩm "Cậu Hoàng Con" (Le Petit Prince) xuất bản năm 1943 và cũng do chính ông minh họa. Câu chuyện của cậu hoàng tử sống trên hành tinh bé nhỏ đã trở thành một trong những truyện tuổi thơ hay nhất của thế kỷ 20. Trong thời Ðệ Nhị Thế Chiến, Saint-Exupéry phục vụ trong một đơn vị của không quân Pháp Tự Do, chống lại Ðức Quốc Xã. Trên đường trở về sau một phi vụ thám sát năm 1944, ông mất tích một cách bí ẩn. Nhiều giả thuyết đã được đưa ra về sự mất tích này, kể cả việc biến đi vào một hành tinh khác như cậu hoàng nhỏ trong truyện của ông.
Antoine-Marie-Roger de Saint-Exupéry sinh năm 1904 tại thành phố Lyons trong một gia đình quý tộc thế giá; một trong những ông tổ của gia đình này đã từng chiến đấu bên cạnh người bạn Hoa Kỳ tại Yorktown chống lại quân Anh. Cha của ông là một viên chức trong công ty bảo hiểm và đột ngột qua đời vì bệnh tim khi ông mới 4 tuổi. Mẹ ông, bà Marie de (Fonscolombe) Exupéry (1875-1972) đưa gia đình về sống tại Le Mans năm 1909. Tại lâu đài Saint-Maurice de Rémens, Saint-Exupéry lớn lên bên cạnh các chị em gái, cô dì và các nàng thiếu nữ xinh đẹp gốc Ðức. Mẹ ông gửi ông theo học trường dòng Tên ở Montgré và Le Mans và nội trú tại một trường đạo ở Thụy Sĩ. Sau khi rớt kỳ thi tuyển vào đại học, ông ghi danh theo học trường Ecole des Beaux-Arts để học ngành kiến trúc.
Cuộc đời Saint-Exupéry đi vào khúc quanh năm 1921 khi ông thi hành quân dịch và được gửi theo học ngành phi công tại Strasbourg. Ông tốt nghiệp và có ý định theo đuổi binh nghiệp. Nhưng gia đình vị hôn thê hết sức ngăn cản vì nghiệp bay bổng lúc đó có rất nhiều rủi ro. Ông về đời sống dân sự, làm đủ nghề để sinh sống, từ kế toán đến bán xe hơi. Nhưng cuộc tình đổ vỡ, Saint-Exupéry xoay sang nghề phi công và bắt đầu viết văn. Tác phẩm đầu tiên của ông, "L'Aviateur" được đăng năm 1926 trên tạp chí văn chương Le Navire d'argent. Cũng thời gian này, Saint-Exupéry bắt đầu sống cuộc đời phiêu bạt, lái phi cơ chở thư cho công ty Aéropostale bay xuyên qua các lục địa. Trong ba năm liền, ông lái phi cơ chở thư từ Âu Châu sang Bắc Phi. Năm 1928, ông được cử làm giám đốc điều hành một phi trường hẻo lánh ở Cap Juby tại Rio de Oro, Sahara. Nơi ở của ông là một chòi gỗ lụp xụp, giường là một chiếc nệm lót rơm. Ở nơi hoang vắng này, Saint-Exupéry bắt đầu nhận ra cái đẹp của sa mạc và dùng những cảm nhận của ông để làm chất liệu cho cuốn "The Little Prince-Cậu Hoàng Con" sau này.
Trong thời gian ở Bắc Phi, ông viết cuốn tiểu thuyết đầu tay "Courrier-Sud" (Southern Mail), xuất bản năm 1929, trong đó ngợi ca lòng can đảm của những tay phi công tiền phong, của thời mà phi cơ còn phải dành mối chuyên chở thư từ với xe lửa và tàu thủy. Năm 1929 Saint-Exupéry sang sống tại Nam Mỹ, làm giám đốc công ty Aeroposta Argentina. Ông bay đưa thơ qua rặng núi Andes đầy tuyết phủ với bao hiểm nguy chực chờ. Kinh nghiệm này đã là nền tảng cho cuốn tiểu thuyết thứ nhì "Vole de Nuit" (Bay Ðêm), xuất bản năm 1931, trở thành cuốn sách bán chạy trên khắp thế giới và giúp ông đoạt giải thưởng văn chương Prix Femina. Cuốn sách được Hollywood quay thành phim năm 1933 do Clark Gable và Lionel Barrymore thủ diễn. Năm 1931, ông thành hôn với một góa phụ người Argentina, bà Consuelo Gómez Carillo. Nhưng cuộc hôn nhân đầy sóng gió vì ông luôn xa nhà và có những cuộc tình với các phụ nữ khác. Bà vợ sau này viết trong cuốn hồi ký Mémoires de la rose rằng " Anh ấy chẳng giống ai mà chỉ giống một thiên thần hay một đứa trẻ từ trời rơi xuống đất". Công ty đưa thư ở Argentina đóng cửa, ông bắt đầu bay đường bay Casablanca và Port-Étienne rồi trở thành phi công thử nghiệm cho Air France cùng các công ty khác. Ông viết cho tờ báo Paris-Soir, sang tận Tây Ban Nha để tường thuật về cuộc nội chiến nơi đây.
Ðược sự khuyến khích của người bạn là nhà văn André Gide, ông viết một cuốn tiểu thuyết về đời phi công "Terre Des Hommes" xuất bản năm 1939 và được dịch sang Anh ngữ dưới tên "Wind, Sand and Stars". Cuốn sách được sự đón nhận nhiệt thành của độc giả và giới phê bình. Ông được Hàn Lâm Viện Pháp trao giải thưởng văn chương Grand Prix năm 1939 và giải National Book Award tại Hoa Kỳ.
Sau khi nước Pháp lọt vào tay Ðức Quốc Xã trong Thế Chiến thứ II, Saint-Exupéry gia nhập quân đội và bay một số chuyến bay táo bạo chống lại quân địch dù rằng các cấp chỉ huy không muốn ông bay do từng nhiều lần bị thương trong các tai nạn phi cơ trước đây. Dù vậy ông cũng được ân thưởng huy chương Croix de Guerre. Ông sang Hoa Kỳ, xuất bản cuốn Pilote de Guerre (Flight to Arras) năm 1942, nội dung nói về những chuyến bay tuyệt vọng của ông qua phòng tuyến địch khi nước Pháp coi như đã bại trận. Năm 1943, ông về Bắc Phi tham gia vào lực lượng không quân của quân đội Pháp Tự Do do tướng de Gaulle lãnh đạo. Cũng tại đây, ông lại bắt đầu thú viết trong khi bay và vì đó đã có lần làm hư hại phi cơ khi hạ cánh.
Năm 1943 cũng là năm Saint-Exupéry cho xuất bản tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là cuốn "Cậu Hoàng Con", một truyện giả tưởng, tiếng là cho trẻ em, nhưng có lẽ người lớn cũng say mê không kém. Cuốn sách được dịch sang hơn 150 thứ tiếng khác nhau và có người cho rằng sách này bán chạy chỉ thua có Thánh Kinh và cuốn Das Kapital của Karl Marx. Người kể lại câu chuyện là một phi công bị hư máy phải hạ cánh xuống sa mạc. Nơi đây, ông ta gặp một cậu bé con, sau này mới biết là một cậu hoàng tử từ một hành tinh khác. Cậu hoàng con kể lại chuyến viễn du trên quả đất và tỏ ra rất hãnh diện về đóa hoa hồng mà cậu mang theo từ hành tinh của mình. Cậu đã rất thất vọng khi biết được rằng trên quả đất có rất nhiều hoa hồng, chẳng có gì đặc biệt. Nhưng một con cáo sa mạc đã thuyết phục cậu hoàng con rằng cậu nên nâng niu đóa hoa hồng hiếm quý của riêng mình. Tìm ra lẽ sống của cuộc đời, cậu hoàng con trở về hành tinh quê nhà. Các phê bình gia vẫn thường cho rằng đóa hoa hồng hiếm quý ấy chính là Consuelo.
Ngày 31 tháng 7 năm 1944, từ căn cứ ở Sardina, Saint-Exupéry nhận lệnh thi hành một chuyến bay trinh sát ở vùng nam nước Pháp. Trên đường về, phi cơ ông mất tích trên biển Ðịa Trung Hải. Trong nhiều năm sau đó, đã có không biết bao nhiêu huyền thoại đưa ra về sự mất tích này. Cách nay không lâu, một toán thợ lặn ngoài khơi Marseille đã tìm thấy xác chiếc phi cơ P-38 Lighting của ông. Nhưng nguyên do vì sau phi cơ bị rớt thì đến bây giờ vẫn chưa ai trả lời được vì thân phi cơ vẫn nguyên vẹn và không có dấu hiệu bị trúng đạn. Và điều này cũng chẳng quan trọng đối với những người yêu mến tác phẩm của Saint-Exupéry.
Ðối với họ, ông đã trở về với cõi trời mây bát ngát, của những hành tinh xa thẳm mà chúng ta chỉ có thể ước mơ.
