CUỘI

[hoangvu]

CUỘI

Cuội là một nhân vật của thần thoại Việt Nam. Cuội là nhân vật đáng yêu nhất nhưng lại không được chúng ta dành cho bao nhiêu sự tử tế.
Cuội bao giờ cũng bị gọi là thằng. Lúc bé bị gọi là thằng thì đã đành:

Thằng Cuội ngồi gốc cây đa
Ðể trâu ăn lúa, gọi cha ồi ồi
Cha còn cắt cỏ trên đồi
Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên

Không bao giờ Cuội được một sự kính nể nào.
Ðến lúc lớn, có vợ hẳn hoi rồi, Cuội vẫn bị gọi là thằng. Già đời cũng vẫn không được thêm chút nể vì nào.
Nhạc sĩ Lê Thương, trong một ca khúc của ông, gọi Cuội là thằng chưa đủ, còn thêm một tĩnh từ đi sau cho gia tăng thêm sự coi thường đó:

Bóng trăng trắng ngà
Có cây đa to
Có thằng Cuộị già
Ôm một mối mơ

Cuội bị coi không ra gì chỉ vì cái tính thích kéo dài sự thật cuả Cuội. Chuyện ấy ai trong chúng ta chẳng đã từng làm. Nhưng chỉ có Cuội là bị đặc biệt coi thường về cái tính ấy.
Hứa nhăng, hứa Cuội.
Nguyễn Khuyến là một nhà thơ Nôm vẫn được tiếng là hiền lành, đôn hậu. Cụ Nguyễn hiền hơn Trần Tế Xương và Hồ Xuân Hương rất nhiều. Ông Trần Tế Xương viết về Cuội như thế này:

Tôi thấy người ta vẫn bảo rằng
Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng
Chứa ai chẳng chứa, chứa thằng Cuội
Tôi gớm gan cho cái chị Hằng

Nhưng Nguyễn Khuyến cũng không cho Cuội được bao nhiêu sự nhẹ nhàng. Cụ gọi Cuội là ông, nhưng sau đó, trong toàn bài thơ vần trắc, cụ Nguyễn không nhẹ nhàng gì với Cuội. Cụ chỉ dùng Cuội để nói về cái tính hay nói dối ở đường Ngang.

Ðầu làng Ngang có một vũng lội
Có đền ông Cuội cao vòi vọi
Ðàn bà đến đó vén quần lên...
Từ đó đường Ngang sinh ra đời
Toàn là những thằng hay nói dối

Rồi tiếng Việt dùng luôn tên của anh chàng này dể làm một tĩnh từ: Nói dối như Cuội.
Ông Chiêu Hổ và bà Hồ Xuân Hương vay mượn tiền của nhau, người hứa cho vay, người được cho vay thấy ít hơn con số hứa hẹn, thế là cũng lôi Cuội vào, đem cành đa với củ đa ra để nói rằng sao mà Cuội thế.
Nhưng Cuội không nặng bằng những tiếng khác trong ngôn ngữ của người Việt. Cuội chỉ có nghĩa là hứa mạnh hứa bạo mà không giữ đúng lời hứa.
Trong tiếng Anh, động từ to lie và danh từ liar nặng hơn nhiều. Bị gọi là liar là có thể phải thách đấu bằng súng như ngày xưa và đem nhau ra tòa kiện như ngày nay.
Cuội là người tử tế. Cuội tìm được cây thuốc có thể chữa lành những vết thương. Nếu tiếp tục, Cuội đã không bị coi thường như vậy. Biết đâu Cuội chẳng mở phòng mạch chữa được cho bao nhiêu người, đòi tiền Medicare, Medicaid của chính phủ lấy tiền sống thoải mái. Nhưng chỉ vì người vợ bực mấy câu căn dặn của Cuội, mà Cuội khốn khổ. Cây thuốc của Cuội bị vợ tưới bằng nước tiểu của nàng nên bay tuốt lên trời. Cuội bám vào rễ cây, bay theo cây lên mặt trăng ngồi từ đó, trở thành bạn của chị Hằng và là điều mơ ước thầm kín của ông Tản Ðà, mong chị Hằng cho lên chơi. Niềm mơ ước của ông Tản Ðà vẫn chưa thành sự thật nên Cuội vẫn một mình ở trên mặt trăng.
Mỗi năm, vào tháng này Cuội lại được nhắc tới nhiều.
Nhưng đặc biệt là trong năm nay, Cuội sẽ bị cạnh tranh dữ dội. Thực ra là cứ 4 năm, Cuội là bị cạnh tranh như thế, đó là những năm dương lịch mà có 29 ngày trong tháng Hai. Cuội bị đàn ông đàn bà Mỹ cạnh tranh, thi nói dối. Không phải họ tranh được cho lên ngồi cạnh chị Hằng ở cung quế, mà cạnh tranh để dọn vào căn nhà mầu trắng ở Washington.
Người Mỹ năm nay sẽ phải quyết định chọn hai người đàn ông, mỗi ông một mầu hay hai người khác, một mầu nhưng một đàn ông, một đàn bà.
Những thi đua và cạnh tranh của những người này đang càng ngày càng trở nên gắt gao và ráo riết.
Họ không thi nhau nói thật, mà thi nhau nói dối. Ai nói dối nghe lọt tai thì được chọn.
Người Mỹ sẽ chọn cặp nào Cuội nhất thì cho ngồi vào tòa nhà mầu trắng.
Chỉ khác là người Mỹ tử tế hơn, không gọi những người này là thằng, là con mà bao giờ cũng rất cung kính.
Ðó là sự khác biệt giữa Cuội Việt Nam và Cuội Mỹ vậy.