Chữ Nhẫn trong hôn nhân

[hoangvu]

Chữ Nhẫn trong hôn nhân
Cao Huy Thuần

chutluulai" align="left" border="0" alt="" style="padding:7px;" />Hôm nay là lễ thành hôn của hai cháu. Hai cháu sắp đeo nhẫn cho nhau. Tập tục cưới hỏi gần đây đồng hoá chiếc nhẫn với chữ “nhẫn”, bác muốn nhân dịp này nói với hai cháu về chữ “nhẫn” trong Phật giáo để hai cháu phân biệt với chữ “nhẫn nhục” mà xã hội thường dùng qua cách giảng của Nho gia ngày trước.

……
Nỗ lực chịu đựng của Câu Tiễn không phi thường đến mức ấy nhưng chừng đó cũng đủ để sử sách ghi lại một tấm gương nhẫn nhục đáng soi. Một mình ông đủ để thách thức bất cứ ai dám nói nhẫn nhục là thụ động. Nhưng nhẫn nhục của nhân vật lịch sử này khác xa nhẫn nhục của Phật giáo và không nên lấy ông làm lý tưởng cho chiếc nhẫn cưới. Cũng như không nên và không thể sống chung với nhau theo quan niệm cuộc đời cho gì hưởng nấy và sẵn sàng chịu đựng gãy chân với nhau. Cả hai thái độ sống ấy nên ngừng lại nơi ngưỡng cửa, không có ích gì cho đời sống lứa đôi. Chiếc nhẫn của hai cháu mang một ý nghĩa khác, thích hợp với hạnh phúc gia đình, giản dị, cụ thể. Đó là ý nghĩa mà Phật giáo mang lại.

Trong Phật giáo, bước đầu của nhẫn nhục là dẹp bỏ sân hận, giận dữ trong lòng. Gặp người mắng nhiếc, ác hại, tuy ta đủ sức đáp trả, thân vẫn không đối phó bằng bạo lực, miệng vẫn không thốt ra lời hung ác, nhưng cốt nhất là ý không để bùng lên sân giận. Tại sao? Vì nhiều lẽ, nhưng cụ thể nhất là trong các phiền não, giận là nặng nhất. Nặng đến nỗi Phật phải nói lên bài kệ:

Giết giận, tâm an ổn
Giết giận, tâm không hối
Giận là gốc của độc
Giận diệt mọi điều thiện
Giết giận, chư Phật khen
Giết giận thì không buồn

Làm sao giết giận, làm sao dẹp sân hận không cho bùng lên trong ý? Kinh sách nói nhiều lắm, nhưng tựu trung không ngoài công năng vận dụng trí tuệ và từ bi. Khoan nói đến trí tuệ, hãy nói từ bi mà thôi, hạnh nhẫn nhục trong Phật giáo đã khác xa cách hiểu thông thường rồi. Trong tâm của người thực hiện nhẫn nhục, thật sự chỉ có một lòng thương xót mà thôi, thương cả người làm nhục mình. Tất nhiên đó là lý tưởng, lý tưởng của những bậc mà Phật giáo gọi là Bồ-tát, nhưng đó là lý tưởng mà ai cũng có thể noi theo, dù chỉ thực hiện được một đôi phần, nếu muốn tránh phiền muộn. Trên mặt lý tưởng, lòng thương của Bồ-tát rộng lớn đến nỗi không còn cả sự phân biệt giữa người làm nhục và người chịu nhục, cả nỗi nhục cũng không còn. Đó là điều khác xa với Câu Tiễn, Hàn Tín: Hai vị này thấy nhục, ức đến tận cổ, nhưng nuốt nhục để nuôi chí phục thù, và nuốt như vậy hàng ngày, hàng giờ, suốt tháng, quanh năm, cả chục năm, không phút nào quên, cả trong giấc ngủ, sống chỉ để trả cái nhục. Tâm của Bồ-tát không thế, không thấy nhục, chỉ một lòng thương. Bồ-tát làm chủ cái nhục. Cái nhục làm chủ họ Câu, họ Hàn. Nói cho cùng, điều mà ai cũng nên học nơi Bồ-tát là tự mình làm chủ cái tâm mình, không cho tâm xao động, dù trước sóng gió ở bên trong hay sự việc bên ngoài. Vì vậy, trong Phật giáo, chữ “nhẫn nhục” không phải chỉ áp dụng cho “nhục” mà cho cả những ngợi khen, tâng bốc, ca tụng, nghĩa là những điều thích thú. Ngài Long Thọ giải thích: Có hai hạng người đến với Bồ-tát, một là hạng người đến cúng dường cung kính, hai là hạng người đến mắng hại. Không giận những người mắng ác đã đành, Bồ-tát cũng không yêu hạng người cúng dường cung kính. Tại sao? Tại vì hạng người ấy làm cho tâm ưa đắm: đó là thứ giặc mềm. Với hạng người đó, Bồ-tát phải quán: không đắm, không yêu. Vậy thì đâu có phải vì sợ hãi, khiếp nhược mà ta phải nhẫn? Nhẫn là tâm không động đối với cả ham thích. Bồ-tát “không” với cả hai, không sợ cũng không đắm, cho nên vượt tất cả khổ ách.

Tình thương của Bồ-tát có phải cao xa quá đối với người đời không? Câu trả lời là: có phải chúng ta có thể sống mà không cần lý tưởng chăng? Có phải xã hội có thể tồn tại nếu con người chỉ sống với nhau dưới luật ăn miếng trả miếng? Cụ thể hơn nữa, hai cháu có thể lập gia đình với nhau mà chỉ biết thương mình chứ không biết thương nhau? Và thương nhau là gì, nếu không biết quên mình? Và quên mình thế nào được, nếu không biết làm chủ cái tâm, làm chủ xung động? Làm chủ xung động sao nổi, nếu không luyện chữ nhẫn? Đám cưới chính là lúc hai người học chữ nhẫn với nhau, học một cách cụ thể, học thường ngày, để hiểu rằng lý tưởng không phải cái gì xa vời, nó nằm ngay nơi bước chân hàng ngày của mình đi tới.

Trích từ tạp chí Văn Hoá Phật Giáo số 68

[GRANDET]

Như thế này gọi là gì ? trưa hôm qua mở đến trang 271 cuốn Thấy Phật của CHT :"NHẪN " , tôi định gửi lên Đến trưa nay đã thấy HV post rồi Thanks

[hoangvu]

Như thế này gọi là gì ? trưa hôm qua mở đến trang 271 cuốn Thấy Phật của CHT :"NHẪN " , tôi định gửi lên Đến trưa nay đã thấy HV post rồi Thanks

Thật đúng là "một sự tình cờ" HV không thể giải thích được G. ạ!
Sáng nay HV vừa thức dậy, online và HV cũng định tìm một chủ đề về hội họa để xem cho "thay đổi" một tí trong khi chưa kịp tìm ra thì HV đã thấy G. gởi lên bài viết của họa sĩ Thành Chương rồi.
Many Thanks to G. và HV cầu chúc G. có một cuối tuần thật vui, sức khoẻ và bình an.

[GRANDET]

Thủy chung" - Bài ca của đàn bà

Lòng chàng như gió giữa đàng
Lòng thiếp như ngọn nhang tàn thắp khuya


Tôi vội vã dúi những bộ áo váy vào trong cái túi du lịch, miệng la hét thằng con
trai. Nó cứ lươn khươn, dầm dề như thể định chống lại lệnh của tôi, như thể sẽ
không đi cùng tôi, mà ngày thì đã trưa lắm rồi. Hôm nay không đi xe của ông ấy,
mẹ con tôi phải thuê xe ngoài bến. Để ông ấy khỏi biết, cũng là để trong nhà, kẻ
ăn người làm không bàn tán xuýt xoa. "Kẻ ăn người làm", ý tôi muốn nói là những
nhân viên dưới quyền chồng tôi quản lý.

Không thể để cho họ biết, thủ trưởng của họ "đang bị vợ con theo dõi bắt quả
tang bồ bịch". Nếu họ biết, chắc rằng họ sẽ có cớ để lôi thêm vào đó những
khuyết tật khác nữa và không khéo họ đánh bật ông khỏi cương vị này.

Loanh quanh với mấy bộ áo và thằng con, mãi rồi tôi mới đi được. Đến sân gôn thì
trời đã về chiều. Một vùng cây cối xanh tươi, gió hồ man mác. Sơn thủy hữu tình,
nhấp nhô đồi thông, bãi tắm, sân gôn và các nhà đa mái ẩn hiện trong những lùm
cây xanh biếc. Người ra kẻ vào, những chiếc ô tô sang trọng, những cô gái xinh
đẹp thoang thoảng mùi nước hoa. Một không khí quý tộc và trưởng giả. Thằng Nam
nhà tôi háo hức nhìn, vẻ mặt bực bội của nó biến đâu mất, thay vào là hân hoan,
thích thú. Nó bảo: "Đấy mới là thế giới của con người". Một tốp đàn ông quần
soóc trắng, áo may ô, bước từ con đường rải đá răm vào phòng uống. "Câu lạc bộ -
Bia - nước khoáng". Trông họ cường tráng, cơ bắp cuồn cuộn, đầy sức sống. Câu
chuyện của họ xoay quanh bãi tập, đường ban, thi thoảng nhắc đến vài cái tên của
các cô gái nhặt bóng nào đó: Nga, Huyền, Kiều, Mị họ gọi đó là "sự gợi hứng cho
nghệ thuật và thể thao". Họ trạc tuổi chồng tôi nên bất giác tôi ngượng ngập về
thân thể mình: dù được khoác một bộ trang phục với những đường may tuyệt khéo và
chất vải mềm mại, tôi vẫn là người hơi đậm, lùn và chậm chạp - đàn bà ở tuổi
ngoài bốn mươi, không giấu được. Thằng Nam, khác hẳn lúc khởi hành, với vẻ mặt
bất đắc dĩ, buồn bực, nó nói thẳng không thích thú cái việc đi đánh ghen với mẹ.
Nhiều lần nó định quay về, tôi phải lấy cái quyền làm mẹ ra lấn át, bắt buộc nó
mới xong. Tôi còn nói thêm:

- Danh dự và hạnh phúc gia đình ta đang bị đe dọa nghiêm trọng. Nguy cơ mất tất
cả đang đe dọa chúng ta. Con biết thế nào là người đàn ông mê gái không? Nhất là
người đàn ông ấy có địa vị, có tiền bạc và tên tuổi?

Hai mẹ con dừng lại ở phòng tiếp đón. Tôi vào hỏi danh sách thuê phòng. Mấy cô
gái tròn xoe mắt nhìn tôi, có cô hơi nhếch mép cười. Người mang số 36, một thanh
niên, bảo: "Xin lỗi bà, đó là một việc không thể. Để làm đẹp lòng bà, chúng tôi
phải xâm phạm vào bí mật của người khác và đó là tự do của họ, xin bà hết sức
thông cảm cho". Tôi ứa nước mắt vì xấu hổ. Điều anh ta nói hết sức đúng, lại
giản dị mà sao tôi không hiểu ra. Quyền làm vợ không phải là tất cả. Quyền làm
vợ chỉ to trong căn hộ của mình thôi. Tôi cũng hiểu như vậy. Song nỗi đau lớn
hơn sự xấu hổ ấy. Với nỗi đau, tôi có quyền làm mọi nhẽ. Tôi đưa mắt nhìn thằng
con, nó đang ngắm cảnh vật ngoài sân gôn. Tôi phân vân một lát rồi quả quyết
hành động, lần này thì chín chắn hơn. Tôi cười, đổi giọng:

- Bạn thân mến này, có chút hiểu lầm, không phải mình định tìm ai đâu; mình muốn
thuê phòng nghỉ ấy mà. Cho mình lấy phòng đôi, đây là chứng minh thư của mình và
khai sinh con trai mình...

Tôi đưa các thứ giấy tờ. Người tiếp viên số 36 nói:

- Xin trả lại bà giấy tờ của cậu nhà, chúng tôi chỉ cần biết một người để liên
hệ mà thôi.

Hai mẹ con tôi lên lầu 2, buồng số 10. Đứng trong buồng nhìn qua cửa sổ có thể
thấy toàn cảnh khu nhà nghỉ này. Những sân gôn cách nhau một hồ nước, nhìn rõ cả
những người chơi gôn. Các quả bóng băng qua mặt hồ sang lỗ gôn bên kia, cũng có
khi đường ban đi ngắn, quả bóng rơi xuống nước. Lập tức các cô gái còn trẻ, các
cậu thiếu niên chạy ào xuống nhặt. Chồng tôi, người ta cũng mới biếu một cây
vợt, nghe nói đến mười triệu đồng. Việc chơi bời kéo theo những lơ đãng trong
quan hệ vợ chồng làm tôi chán nản, nhiều lúc tôi định đập gẫy cây vợt đó ra...

Cất quần áo vào trong tủ, trong khi cậu con trai tôi giơ ống nhòm nhìn ra sân
gôn, tôi đi đặt bữa ăn chiều. Lúc ra cửa, tôi gặp một cô gái quá đỗi xinh đẹp.
Làn da mịn màng đỏ au màu nắng, eo lưng thon nhỏ, ngực nở nang, gương mặt rạng
rỡ, môi thắm hồng. Bộ đồ soóc may ô càng làm tăng vẻ trẻ trung của cô. Thảo nào
đàn ông có thuật ngữ "tươi mát", cô cười cả với cánh cửa, với hành lang, với
tôi, nụ cười rạng rỡ cả không gian. Cô mở phòng 12 rồi mất hút sau cánh cửa. Tôi
đi xuống tầng dưới trong tâm trạng u buồn. Phải chi thời gian đừng trôi đi như
đã trôi đi. Phải chi tôi có thể níu kéo thời gian, có thể đánh đổi bất cứ giá
trị nào để tôi không già đi như thế này, để tôi dừng mãi mãi ở tuổi hai mươi như
cô gái ban nãy.

Tiếng thở dài bật ra, tôi bất giác đưa mắt nhìn xuống lớp mỡ bụng. Rồi cố bước
đi thật nhanh để chữa sự vụng về chậm chạp của mình. Tất cả đã vèo đi nhanh thế,
chỉ còn lại đây các vết nhăn và nỗi u buồn cùng các cơ bắp nhão nhoẹt. Cái ngày
tôi ở tuổi hai mươi cũng biết bao chàng trai vây quanh và ông ta là người đã trổ
hết tài để lấy tôi. Còn bây giờ, ông đang hết sức thận trọng để tránh xa tôi mà
không ai biết, kể cả tôi, ông cũng tưởng tôi không biết là ông chỉ ở gần tôi
đúng như nghĩa vụ quy định. Còn đâu là đam mê, còn đâu khát khao cháy bỏng...

Người bán vé ăn cho tôi biết, nếu ăn ở phòng lớn thì bữa ăn khá ồn ào vì ở đấy
gồm những người đầy phấn khích sau khi chơi thể thao. Còn nếu muốn yên tĩnh, nhà
ăn sẽ phục vụ tại phòng riêng. Tôi đã có chủ đích bắt quả tang nên tôi mua vé ăn
phòng lớn, hy vọng ông và cô bồ cũng đến ăn ở đó. Trong suốt bữa ăn tôi không
nhìn thấy ông ấy đâu cả. Ngoài trời hoàng hôn dần thẫm. Thằng con tôi nhắc khẽ:

- Con thấy mẹ không lịch sự, cái nhìn nhớn nhác của mẹ hệt như một tên mật thám
đang rình mò.

Tôi ngượng ngập nhưng cố thanh minh:

- Thì mẹ chỉ nhìn thôi chứ có làm gì đâu! Mẹ nén nhịn đến thế là tốt lắm rồi đó.

- Nhưng có ai rình mẹ đâu?

- Mẹ thì làm gì để bị rình cơ chứ?

- Mỗi người có sở thích riêng, có cách chơi riêng. Mẹ ưa gì, bố có bao giờ ngăn
cản?

Tôi còn mải nhìn để tìm ông ta, nên không muốn tranh cãi với nó. Vả lại nó còn
bé quá, làm sao hiểu được vợ chồng là một cuộc chơi chung ở mọi phương diện?

Thằng con nhắc lại:

- Có khi mẹ nghe nhầm, người như bố còn bao nhiêu việc, thì giờ đâu để làm những
điều vô ích?

- Thế còn cây vợt? Tao thấy người ta bảo ông ấy thường xuyên lên đây, lần nào
cũng vậy, vợt, quần áo thể thao, giày, mũ mang đi sạch cả, chơi bời chả là điều
vô ích hay sao?

Nấn ná dùng món tráng miệng, vẫn không thấy tăm hơi ông ấy, mẹ con tôi đành ra
về. Tôi lên phòng nghỉ, còn thằng Nam thì thả bộ ra đồi cây. Đến cửa phòng, tôi
mới chợt nhớ ra rằng cô gái phòng 12 cũng không có mặt ở phòng ăn lớn. Không
hiểu vì lẽ gì, tôi đột ngột nghĩ rằng ông ta ở trong phòng cô gái. Tim tôi thắt
lại, mắt tôi hoa lên, đầu gối khuỵu xuống. Tôi tựa vào tường hồi lâu, tim mới đỡ
thổn thức. Mệt mỏi rã rời, tôi ước ao cái chết. Nhưng trạng thái ấy được thay
thế bằng câu hỏi: "Tại sao ta lại phải chết nhỉ, ta là người đàn bà đoan chính,
lấy chồng một cách xứng đáng như tất cả các phụ nữ nề nếp gia phong, quý tộc và
sang trọng, tại sao lại phải chết vì bọn "gái bao cướp chồng"?" Câu hỏi ấy giúp
tôi thăng bằng lại. Đúng hơn là khỏe hẳn lên. Tôi định giang thẳng tay đấm mạnh
cửa buồng số 12. Song lóe ra trong đầu tôi câu nói của tiếp viên số 36: "Thưa
bà, điều đó không thể. Chúng ta không có quyền xâm phạm bí mật của người khác.
Đó là quyền tự do tối thiểu của mỗi con người". Toát mồ hôi, tôi buông tay xuống
rồi ủ rũ chậm chạp bước về mở khóa buồng số 10. Trong phòng mình, tôi như con hổ
bị nhốt, gầm gừ với chính mình. Soạt. Tôi nghe tiếng phòng bên đổ một cái gì đó.
Đúng là họ đang ham muốn nhau, khao khát nhau. Mịn màng là thế, đỏ au lên màu
nắng, mọng, mát. Đến mình còn thấy đẹp, còn muốn áp má vào nữa. Tôi cũng muốn
làm đổ một cái gì đó, thì cô đơn cũng cần tiếng động mạnh chứ sao! Không, không
đủ, phải gào lên cơ. Nhưng rồi tôi không dám, cái môi cô tiếp viên nhếch lên
cười mỉa lúc tôi đòi xem danh sách thuê phòng như chế giễu tôi. Tôi ngồi phịch
xuống ghế, vơ lấy chai nước uống một hơi. Phải làm thế nào? Làm thế nào ngăn
chặn cơn cuồng nhiệt của "chúng" bên kia? Tôi đứng lên thì tiếng thằng con trai
vẳng đến: "Mỗi người được hành động theo sở thích của mình, mẹ làm gì ai rình
mẹ? Sao mẹ đi rình bố?" "Phải rồi, tôi khát thì tôi uống không ai cấm, nhưng thứ
nước tôi khát trong sạch biết bao, thứ mà ông ta khát, nhơ bẩn dường nào?". Nhơ
bẩn nào? Đôi mắt cô gái mặc soóc như muốn hỏi tôi: "Nhơ bẩn nào, ai bảo bà tôi
nhơ bẩn? Bà cho rằng thế thì tùy bà, đó là quan niệm riêng của bà. Còn tôi, tôi
cười cả với thế giới là vì tôi trong sạch đấy. Thế gian không có điều nhơ bẩn.
Có chăng đó là sự ích kỷ mà thôi"...

Lại có tiếng cười, tiếng cười của cô gái. Hẳn là ông ta đã làm cho cô ta mãn
nguyện! Trời! Thế có điên không! Với tôi thì ông thờ ơ. Không, nói đúng ra thì
tôi không muốn ông quá gần gũi, tôi ốm luôn mặc dù rất béo. Thân xác tôi rất mệt
mỏi, song chỉ thân xác thôi. Tôi muốn ông vẫn phải say mê, ngưỡng vọng quấn quýt
tôi như ngày thân xác tôi còn tươi tắn. Và bây giờ tinh thần tôi vẫn minh mẫn
lắm, vẫn cần tình cảm lắm, còn ông thì hình như nếu đàn bà không có một thân thể
quyến rũ, song hành với tinh thần thì là một bất hạnh cho ông. Đã có lần hai vợ
chồng cãi nhau. Tôi bảo ông đã làm tuổi trẻ, sức lực, nhan sắc của tôi tàn tạ
chứ ai? Ông cười: "Ô hay, thế tôi đã làm gì nào, cuộc vui nào chúng ta chẳng vui
chung? Bà góp bao nhiêu sức thì tôi góp bấy nhiêu đấy chứ? Có khi tôi còn góp
hơn ấy cơ!" Tôi thừa nhận, hai chục năm chung sống, vợ chồng tôi rất hài lòng về
khoản tình cảm, chưa kể đến việc ông là một cán bộ cao cấp có trọng trách và làm
được rất nhiều việc. Đuối lý, tôi đành viện cớ: "Vợ chồng là nghĩa trăm năm,
phải thủy chung như nhất mới là người tốt". Ông lại cười: "Thì tôi vẫn thủy
chung với bà đó thôi, bao nhiêu điều bà cần tôi đều đáp ứng cả, con cái nữa,
thằng Nam, con Hải tôi chăm nom học hành, nuôi dạy, tôi có định bỏ bà lấy ai
đâu. Thế là thủy chung nhất đấy". Tôi nói: "Nhưng dạo này, ông không đậm đà với
tôi, ông cứ vắng nhà tuần một lần đó thôi?". Ông bảo: "Thế bà có muốn tôi đậm đà
đâu?". Thế là hết nói. Đúng, nhiều khi ông ôm ấp ve vuốt tôi, tôi đã kêu lên:
"Xin ông để cho tôi yên, tôi mệt lắm...."

"Dù sao thì...". "Dù sao thì, ông cũng không được phép ôm ấp một thân thể khác,
như thế là ông phản bội tôi. Còn danh dự của tôi nữa, của gia đình nữa, nếu ông
không định giữ lấy danh dự của ông!..." Suy nghĩ ấy khiến tôi một lần nữa định
nhào ra đập phá căn phòng bên cạnh. Bỗng cánh cửa mở ra, thằng con tôi bước vào.
Nó vui vẻ xin lỗi tôi:

- Đẹp quá mẹ ạ, lẽ ra con phải rủ mẹ đi cùng, để mẹ ở nhà một mình, thật có lỗi.
Không khí dễ chịu, thoảng mùi hoa hồng, gió vi vu, xao động cành lá, mẹ cứ ở
trong buồng làm sao thấy được?

Tôi thở dài, con trai tôi hồn nhiên hết chỗ nói. Tuyệt không một lời an ủi mẹ.
Nó vào phòng tắm rồi trở ra với vẻ mặt tươi rói: "Thôi con đi ngủ đây".

Nhìn nó ngủ, tôi ghen với nó. Bao giờ thì tôi có giấc ngủ như vậy? - Không một
thoáng ưu tư... Tôi cùng nằm giường đối diện, nhưng không sao ngủ được. Bỗng tôi
bắt gặp bức tranh trên tường. Tranh sơn dầu vẽ chân dung người đàn bà trạc tuổi
tôi. Trông bà bình thản, mà lại kiêu sa, mà lại sang trọng. Có lẽ họa sĩ thấy
cần phải ca ngợi cái vẻ ấy của bà. Và họa sĩ có lý. Người trong tranh nhìn tôi
như muốn nói: "Bạn không ý thức được hạnh phúc của bạn, bạn không biết tự hài
lòng - Điều đó làm bạn trở nên bất hạnh. Đàn bà ai cũng có một thời và chỉ một
thời thôi rồi nhan sắc sẽ tàn phai. Nhưng đàn bà vĩnh viễn đẹp, vĩnh viễn quyến
rũ đó là sự yêu thương người khác. Bạn nghĩ đến bản thân nhiều quá!" Tôi cãi
thầm: "Nào tôi có ăn ngon mặc đẹp mà quên đi chồng con tôi đâu". Tiếng nói trong
tranh lại thì thầm: "Này nhé, bạn đòi chồng nghĩ đến mình, yêu mình, đem lại
hạnh phúc cho mình, thủy chung với mình. Thế đã bao giờ bạn đặt câu hỏi ngược
lại: "Mình đã làm gì cho chồng, đem lại gì cho chồng chưa?" Tôi lại cãi: "Tôi
một đời chung thủy; tôi có ối kẻ theo nhưng tôi không tơ hào đến còn gì". "Thôi
xin bạn, thực ra, bạn đã lựa chọn được cái mình ưng ý nhất, hài lòng nhất nên
bạn không còn vấn vương điều khác mà thôi. Vả lại, nói nhỏ với bạn nhé, nếu bạn
có vấn vương thì sức lực cũng không ủng hộ bạn. Trong những cuộc vui chung với
chồng, bạn đã tiêu hết vốn bạn có rồi đấy! Và đó là hạnh phúc của đời người đàn
bà nề nếp đoan trang. Bạn còn đòi hỏi gì nữa. Bạn không thấy sự khác biệt giữa
đàn ông và đàn bà thì đó là một sai lầm. Đàn ông, trời cho một tâm sinh lý khác
đàn bà. Họ có nhu cầu riêng và cũng có những hiệu quả lao động riêng. Bạn chỉ
bất hạnh khi chồng bạn là kẻ ham gái mà lười lao động, hoặc không lao động có
hiệu ích cho đời. Còn sai lầm thứ hai của bạn đó là sự ích kỷ nằm sâu trong tâm:
bạn không còn khả năng chơi ván bài tam cúc cùng chồng, mà bạn không cho ai chơi
với chồng bạn nữa... Này, hãy nhớ lời tôi nói và ngẫm lại. Khi thấy đúng bạn sẽ
thanh thản vô cùng, sẽ ngủ ngon, sẽ hoạt bát, sẽ trẻ đẹp lại và mãi mãi hạnh
phúc"...

Không biết bà còn thủ thỉ khuyên nhủ tôi thế nào nữa. Vốn cũng không phải người
vô cảm, và bất khả tri nên tôi thấy bà nói hay quá, tôi không còn cãi được nữa,
nhịp thở đều hơn, cơn bực tức không còn ùn tắc trong lồng ngực. Bình tĩnh lại
tôi ngượng với chính tôi. Liếc nhìn sang thằng con trai, té ra nó "văn hóa" hơn
tôi nhiều trong mọi hành động... Tôi thở đều đều và chìm vào giấc ngủ.

Sáng hôm sau, tôi trang điểm trước gương, ngạc nhiên vì vẻ tươi tắn của mình.
Tôi rủ thằng con đi dạo ở chân đồi. Ban mai khoác lên vùng sân gôn một tấm voan
mỏng, nhấp nháy các giọt sương. Thoang thoảng hương hoàng lan. Tiếng chim chuyền
cành ríu rít. Thiên nhiên đẹp và huyền diệu vô cùng.

Khoảng chín giờ chúng tôi vào ăn sáng. Tôi bắt gặp nhiều ánh mắt của các tay
gôn. Có tiếng trầm trồ. "Phụ nữ của chúng ta luôn luôn đẹp, họ đẹp ở mọi lứa
tuổi ông ạ. Đàn ông chúng ta không cẩn thận họ cho ra rìa cả đấy!" Có tiếng suỵt
nhỏ. Lại có ánh mắt nhìn. Lòng tôi rộn ràng, không biết có gì mà vui thế. Một
tấm gương lớn treo ở cửa phòng ăn, tôi soi vào, thấy trong gương một người thon
thả, kiều diễm và thanh thoát. Tôi nghiêng bên trái, thì người trong gương
nghiêng bên phải, tôi giơ tay thì người trong gương cũng giơ tay. Đúng tôi rồi!
ồ! Không có lẽ. Mà không thể. Thay đổi gì nhanh thế?

Làm gì để có thay đổi? Nhưng dù sao thì cũng chính là tôi. Tôi đang mải ngắm
chính tôi thì tôi thấy cao hơn tôi cái đầu, một người cũng đang soi gương và hơn
nữa đang nhìn tôi. Tôi ngượng nghịu cúi xuống, bỗng ông ấy cười lên há há: "Ôi
vợ anh - em đến chơi gôn đó à?" Tôi nhận ra tiếng ông ấy. Đằng sau nữa là cô gái
mặc soóc. Cô ấy vẫn đẹp như hôm qua. Tôi chìa tay bắt: "Chào cô - chúng ta hình
như đã gặp nhau ở hành lang gác 2". Cô nói: "Vâng - thưa bà, cháu cũng mang máng
nhưng hôm nay bà đẹp quá, hình như bộ áo váy này hợp hơn với bà thì phải - ông
nhà chỉ cho cháu từ đằng xa và bảo: "Đó là vợ tôi!" Cháu không ngờ ở tuổi bà lại
vẫn có thể đẹp đến thế này. Chúng cháu đến tuổi ấy dễ thành nắm bột nhão..."
Chồng tôi đặt tay lên vai tôi trong lúc cô ấy ríu rít nói chuyện. Rồi ông bảo:
"Nào, nào, ta làm chút gì đi chứ! Tôi đói ngấu đây này". Tôi hỏi: "Ông chưa ăn
sáng sao?" Ông lúng túng và ngượng nghịu: "Chưa! Tôi dậy muộn quá". Tôi thoáng
nghĩ điều gì đó, lại thôi ngay. Tôi chỉ còn nhớ, y như ở nhà lúc ông ấy đòi ăn,
tôi vội vàng vào mua cà phê sữa và một lát bánh phết bơ cho ông, không quên hỏi
và mua cho cô gái ổ bánh mì với hai quả trứng ốp lếp. Ông và cô gái có vẻ như ân
hận điều gì đó.

Chiều đến. Ông thuê xuồng cho chúng tôi đi. Xuồng của gia đình tôi lao hết tốc
lực làm mặt nước xé ra trắng xóa. Tôi hò reo thích thú như một cô gái trẻ, còn
cô gái lại rất âu sầu. Bố con ông ấy luôn nhắc canh chừng: "Kẻo rồi hai chị em
lại ngã xuống nước". Lúc trở lên bờ, ông hỏi mẹ con tôi thuê phòng nào. Tôi nó
số phòng. Ông bảo: "Em và con về đi, lát nữa anh đến!" Rồi ông đến ngay.

Đêm ấy, chúng tôi còn chơi tam cúc đến khuya mới đi ngủ. Tôi quên mất không hỏi
cô gái kia "quan hệ thế nào" với ông!

Cho đến bây giờ vợ chồng tôi thi thoảng đến sân gôn. Khi cao hứng, ông thường
hát câu trêu chọc tôi: "Thủy chung, bài ca riêng của đàn bà". Những khi chồng
tôi đi một mình, hình ảnh cô gái hiện ra làm tôi có chút chua xót. Song tôi dẹp
ngay điều đó lại không cho nó có dịp phát triển. Tôi thấy rằng kể từ khi trò
chuyện với người đàn bà trong tranh, tôi trẻ khỏe hẳn lại. Vợ chồng tôi lại đam
mê nhau như xưa. Tôi sống trong tâm trạng vui vẻ và thanh thản. Nếu cô gái có
xen vào cuộc sống của ông ấy, đi với ông ấy một quãng đường nào thì chưa chắc
mọi việc đã xấu đi... Vả lại cũng ít khi ông đi sân gôn một mình. Có điều phải
nói thêm rằng cái đêm ở sân gôn, thằng Nam nhà tôi đi dạo một mình, nó đã gặp bố
và người bạn trai của ông. Họ đang chơi cờ vua, bên cạnh họ là cô gái trẻ. (Một
là cô gái mặc soóc). Thấy nó, lúc đầu ông cũng lúng túng, sau thì bố con, bác
cháu đã tranh luận nhiều điều... Mãi sau thằng Nam mới kể lại cho tôi nghe. Nó
kết luận rằng: "Nhìn vào đàn ông là nhìn vào hiệu ích cho đời, cho xã hội, cho
gia đình của họ, đừng nhìn những hành động chi tiết mà sai lầm mất".

Điều nó nói với tôi không hẳn đúng, theo quan niệm của tôi. Bây giờ, với tôi
"ông thế nào" không quan trọng nữa, mà thiết yếu rằng "Tôi đã vươn tới tình yêu"
đến đâu. Đó chính là hạnh phúc.

Trần Thị Trường
( tat.com )

[GRANDET]

'Nhẫn thạch' - những ám ảnh hiện đại


Đoàn Dương
Tháng 11/2008, giải thưởng văn chương danh giá của Pháp Goncourt được trao cho tiểu thuyết "Syngué Sabour" của nhà văn Pháp gốc Afghanistan Atiq Rahimi bởi “chất văn học tuyệt vời, tính hiện đại, khắc nghiệt, độ chính xác và lối viết không chút cường điệu”.
Syngué Sabour nhanh chóng vượt ra ngoài biên giới Pháp đến với công chúng 29 ngôn ngữ khác trên thế giới. Ở Việt Nam, ngày 8/4, bản dịch của Nguyên Ngọc với nhan đề Nhẫn thạch đã được ra mắt.

“Tiếng nói bị vùi nén từ hàng nghìn năm”

Trang bìa cuốn sách.
Lấy ý tưởng từ một huyền thoại Ba Tư về hòn nhẫn thạch (hòn đá kiên nhẫn), ai đau khổ chỉ cần đặt hòn đá trước mặt rồi kể lể hết nỗi khổ đau của mình, những điều mà không thể thổ lộ được với ai khác, bí mật ấy được chất chứa đến một lúc nào đó làm hòn đá nổ tung thì người ta sẽ được giải thoát khỏi nỗi bất hạnh, Atiq Rahimi đã dựng nên câu chuyện thống thiết xúc động của mình.
Một người phụ nữ Hồi giáo ngồi trong căn phòng của một thành phố mà bốn bề hỗn chiến tương tàn chăm sóc người chồng, một chiến binh trong cuộc chiến tranh ấy, đang phải sống đời sống thực vật vì một viên đạn găm vào gáy. Mấy tuần phải chứng kiến sự chết dần mòn của người chồng, sự hỗn loạn của đời sống chiến tranh, sự u mê của con người và tôn giáo… cô không chịu đựng được nữa, cô từ bỏ cầu kinh và bấu víu vào huyền thoại hòn đá ma thuật, coi người chồng là hòn nhẫn thạch của mình để tâm sự về tất cả nỗi thống khổ, những khát khao, những ẩn ức, những bí mật mà bấy lâu cô kìm nén, cất giấu… Nhưng đặt trong bối cảnh tiểu thuyết, tiếng nói ấy không chỉ là khát vọng yêu, khát vọng sống của riêng cô mà còn là “tiếng nói bị vùi nén từ hàng nghìn năm”.


“Khởi thủy là lời”
Nhẫn thạch còn là nỗi ám ảnh về lời, về sự bất lực và tha hoá của ngôn ngữ. Cả tiểu thuyết ưu thắng cho lời độc thoại nội tâm của người phụ nữ. Lời của người kể chuyện rất ngắn gọn, giống như lời ghi chú để hướng dẫn cho hành động kịch mà người phụ nữ là nhân vật duy nhất trên sàn diễn. Giản tiện bối cảnh (chỉ là một căn phòng không trang trí), giản tiện nhân vật (người chồng chỉ có một hành động duy nhất vào cuối vở kịch, khi “nổ tung” để bẻ gẫy cổ vợ mình), điều đó làm nổi bật tiếng nói của người phụ nữ. Trên chất nền trầm đều của lời khấn nguyện thỉnh thoảng xen vào một tiếng bom nổ, là dòng ngôn ngữ bấn loạn, nhức nhối, hoảng loạn của người phụ nữ trước những áp lực đang đè nặng lên tâm can mình.

Văn học thế giới đầu thế kỷ XX chứng kiến sự bùng dậy mãnh liệt của ngôn ngữ. Phát hiện ra ngôn ngữ, các nhà văn không chỉ dùng nó như một công cụ để tư duy, chuyển tải thông tin mà còn dùng chính ngôn ngữ như một thuộc tính của sáng tạo nghệ thuật. Đến nửa sau thế kỷ, với sự xuất hiện của phong trào tiền phong, chủ nghĩa hoài nghi và phi lý, ngôn ngữ mới bị tước mất vai trò thống trị của nó trong nghệ thuật. Văn học hậu hiện đại đánh dấu chấm hết cho thời đại văn học “duy ngữ”, mở cửa cho các loại hình nghệ thuật khác tràn vào văn học.

Ngôn ngữ thân xác
Khi phương tiện giao tiếp language với vỏ bọc ngôn từ thất thế, signal và body language trỗi dậy. Nhưng ở một cấp độ mới, tự thân xác con người cũng có vai trò như một ngôn ngữ, trở thành nguồn gốc của ngành nghệ thuật mới như kịch hình thể (Theatre of Images), nghệ thuật hình thể (Bodyart), nghệ thuật biểu diễn (Performance art)... Phương thức biểu hiện này có được bệ đỡ của chủ nghĩa nữ quyền nghiễm nhiên đã biến thân thể phụ nữ thành phương tiện để sáng tác. Cuộc đấu tranh bình đẳng giới đã bắt đầu từ đấy, từ sự phát hiện ra thân thể phụ nữ, ý thức và quyền sở hữu nó của người phụ nữ để chống lại nỗi thống khổ và thân phận nô lệ hàng ngàn đời của họ trước nam giới. Nó bắt đầu ở phương Tây từ cách mạng tình dục (1968) và nhanh chóng lan nhanh ra toàn thế giới, tiêu biểu là “thân thể sáng tác” của các nhà văn linglei Trung Quốc.

Nhẫn thạch là một tuyên ngôn thẳng thắn về điều này. Từ lời đề từ “từ thể xác qua thể xác cùng thể xác đến thể xác” đến những khát vọng tình yêu, nhục dục của người phụ nữ, Nguyên Ngọc có lý khi ông cho rằng chiều sâu nhân sinh của tác phẩm là đã phát hiện ra bên cạnh cái đầu lý trí của đàn ông, thân xác của phụ nữ cũng phải có phần của nó trong lịch sử thế giới.

Chung tay cho mục tiêu toàn cầu
“Đâu đó ở Afghanistan hay một nơi nào khác”. Lời đề từ ấy đã khẳng định tính chất ẩn dụ của tác phẩm. Nó không chỉ là một tác phẩm viết về thế giới Hồi giáo, về khủng bố, về chiến tranh tôn giáo - sắc tộc, về ranh giới và giao thoa văn hoá Đông - Tây. Nó thuộc về toàn bộ thế giới này ở tính nhân sinh phổ quát của nó. Nói như Cao Việt Dũng, bi kịch của thân phận trong tác phẩm là một “bi kịch hiện đại”, thuộc về hiện đại.

Thế giới sau khi bức tường Berlin sụp đổ đã ngoặt vào một tình thế mới, phải chung gánh những vấn nạn toàn cầu. Sau 11/9, yêu cầu cảm thông, chia sẻ và tin tưởng, đồng thuận càng trở nên cấp thiết trong việc xoá đi những độc đoán và cực đoan. Văn học nghệ thuật đã tỏ ra nhạy cảm. Triệu phú khu ổ chuột (Slumdog Millionaire) của các nhà sản xuất Anh, xoáy vào các vấn đề từ Ấn Độ, giành giải Oscar 2009 ở Mỹ. Giải Nobel văn chương hai năm liên tục dành cho Orhan Pamuk (2007) và J.M. Gustave Le Clézio (2008) như là tiêu biểu cho sự kết hợp các truyền thống văn hoá. Và nay, là sự nhất trí hiếm thấy ở Goncourt cho Atiq Rahimi, với tác phẩm có thể coi là tổng hợp chặng đường đương đại của nhân loại, cảnh tỉnh và thắp lên niềm tin vào tương lai con người.