Thông báo Quan trọng

**GRANDET** · 20-09-2009, 08:19 PM

Tưởng niệm Vương Đức Lệ

Nguyễn Mạnh Trinh

Buổi sáng, trên đường tới sở, nghe đài phát thanh. Một thi sĩ vừa ra đi. Buổi tối, về giở tập thơ: Thơ Vương Ðức Lệ, Mấy vần thơ còn sót lại trong trí nhớ. Thấy những tấm ảnh ở bìa sau. Ảnh Mạnh Ðan năm 1967, tươi tắn mỉm cười. Nhưng những bức ký họa của Chóe, Phan Diên, Tạ Tỵ, và Ðằng Giao thì khác hơn. Những cặp kính đen nhìn đời. Những nét phác khắc khổ. Những hình tượng gợi lại một nỗi niềm nào đó. Có thể, là ảnh hưởng của chiến tranh, của vết thương trên mắt từ thuở Tết Mậu Thân ở Long An? Có một chút buồn rầu, có một chút thời thế ghé chân vào, trong cái không gian tối sậm, trong những nét vẽ như muốn hằn lên những dấu tích của đời người...

Giở vào bên trong, đọc đại một bài thơ, không chủ đích chọn, tình cờ. Như cái chết vừa đến với một người. Bài “Bóng Ngày Qua”:

“Phân vân mở nắp quan tài

Ngẩn ngơ ướm hỏi quan tài đó ư?

Ngày nào tóc biếc còn tơ

Giật mình sương điểm bạc phơ mái đầu!”

Cùng một trang, bài thứ hai, “Sân Khấu”. Cuộc đời có phải là một tấn tuồng gần đến hồi kết cuộc. Khép lại những trò chơi, xóa đi những khuôn mặt bôi vôi của vai hề nhạt nhẽo làm trò cười cho người khi giọt nước mắt thầm rơi:

“Kìa tấm màn nhung khép lại rồi

Soi gương người xóa mặt bôi vôi

Ngoài kia trăm họ ai cười khóc

Có xót riêng người nước mắt rơi”

Bài thứ ba, Hóa Thân, cát bụi lại trở về cát bụi. Em và ta cùng chia sớt với nhau những ngày tháng dương trần để rồi cũng phải theo lẽ sinh diệt tự nhiên của lẽ tuần hoàn:

“Từ thân cát bụi ta về

Cùng em phận nhỏ ngồi chia cát lầm

Dìu nhau suốt nẻo đường trần

Quẩn quanh rồi cũng mộ phần chia hai”

Và bài chót, trong cùng một trang, Một Ðóa Vô Thường:

“Ta đi quá nửa đường trần

Qua cơn thành trụ, còn phần hoại không

Hạt tình kết quả tai ương

Hóa sinh một đóa vô thường đó thôi”

Thơ sao như nghe của người nửa bước cõi dương trần, nửa bước cõi âm cảnh. Không biết, tác giả làm những bài thơ này lúc nào mà nghe như lời trăn trối? Không biết có phải linh tính đã báo trước một chuyến đi thật gần? Hay, qua những cảnh đời biển dâu tang tóc, cái ý nghĩ của một người hiểu sự trở về của mình như vòng sinh diệt, như con đường rồi ai cũng phải ghé qua...

Tôi đọc thơ Vương Ðức Lệ, như chia sẻ cái liên cảm của người thơ. Hôm nay, trời lạnh. Và, cái khí hậu heo hắt cuối đông ấy đã phả vào thơ nỗi niền man mác trong tôi. Với thi sĩ họ Vương, tôi chỉ là người đọc thơ và chỉ gặp mặt một đôi lần. Nhưng, hình như tôi đã biết ông, lâu rồi, thuở còn xa xăm lắm...

Tôi nhớ, khi tôi còn là cậu học trò trung học, tôi đã biết và đọc thơ ông. Tôi cũng nhớ, tập thơ “40 bài thơ” mà ông in chung với nhà thơ Mai Trung Tĩnh có cái khác lạ cả về hình thức lẫn nội dung. Hình thức, thì từ cách trình bày đến khổ sách, đều khác với những tập thơ cùng thời. Cái khổ thơ vuông vuông ấy làm tôi nhớ mãi đến bây giờ. Và nội dung thơ, cũng theo trí nhớ của tôi, thì rất nhiều dụng công để làm mới và theo tôi biết thì sau này tập thơ ấy được giải thưởng văn chương toàn quốc về thơ năm 1961.

Bây giờ, khác với ấn tượng đã có, đọc lại tuyển tập “Thơ Vương Ðức Lệ” tôi lại thấy những bài thơ khá cổ điển, những bài lục bát, những bài tứ tuyệt... Trong hơi thơ, thấy vời vợi những nỗi buồn và cái không gian thơ ấy đã lan tỏa để đi vào giác quan của người đọc. Những thi ảnh cũng có nét của bàng bạc, cảnh chỉ là nét phác thảo mờ mờ để chuyên chở tâm cảm người làm thơ.

Thơ, có khi là những dòng triết luận, của một tâm cảm nghĩ rằng đã gần đến lúc tàn cuộc. Nỗi chết, như “Bước Chân”, của khuôn cửa hẹp gần gần mỗi lúc:

“Mỗi bước chân đi, huyệt tới gần

Người trăm năm níu mộng trăn năm

Mới ngày mẹ dắt tay lần cửa

Cửa hẹp trần gian khép lại dần”

Cũng có khi, chuyện rời dương thế chẳng phải toàn là nỗi buồn. Mà, có khi ở huyệt sâu, sẽ là nụ cười của một người thấy được cái dối gian của lời ai điếu:

“Cánh cửa trần gian khép lại rồi

Sầu tôi sẽ lấp, hãy chia vui

Ðiếu tang chớ đọc lời gian dối

Dưới huyệt sâu tôi sẽ bật cười”

Một chút siêu thực. Một ít trầm tư. Thơ như những tiếng gió vút qua. Nỗi buồn như quẩn bên người, những vần điệu ngân nga tận đáy lòng những vết đau nào thầm thì. Ngày trước, thơ Ðinh Hùng là của những thế giới nào hoang sơ của ngày khai thiên lập địa lúc trời đất chưa tượng hình cõi nhân gian. Còn bây giờ, ở thơ Vương Ðức Lệ cũng là một trần gian xa la, của nỗi nhớ niềm thương như gương soi thấy khác kiếp người...

“...Ta còn lại ngàn thu để ngủ

Em vội gì thêm nữa giấc cô miên?

Lạnh chỗ nằm nệm gối lỡ xô nghiêng

Anh thao thức viễn du miền cô độc

Giàn lửa kia ai châm mà lửa bốc

Ngút trời quên say đắm khói cay nồng

Hội chứng đêm cuồng tuyết giá mỗi Mùa Ðông

Ðã sáng rồi ư? Lời anh cám dỗ

Ðêm ngàn thu hiển hiện giữa ban ngày

Ngất ngây tình, hồn xác thuở nào nguôi

Em vẫn đó hiện thân loài ma nữ.

Anh còn đây thuốc lú với bùa yêu

Ngoảnh mặt lại đã xa dần đất hứa

Ta trở về ôm mặt khóc vu vơ

nghe đất trời vần vũ đổ cơn mưa

Hang động cũ làm hồn nhau lạnh giá

Sóng thần dâng giữa một vùng biển lạ

Quần đảo xa ngăn cách trái tim người

Tình nồng nàn sắc tố vẫn còn tươi...”

Những hình tượng mơ hồ giữa có không, giữa bàng bạc cảm giác nguyên sơ và ngút ngàn không gian rộng khắp. Trong cái thế giới ấy, thơ chỉ làm gần hơn những con chữ, nối lại những liên tưởng và trầm mặc hơn, sâu thẳm hơn những nhận thức. Trong thế giới riêng mình thi sĩ, ảo giác và đời sống thực như nhòa nhạt vào nhau...

Ở phần đời thực, là những bài thơ về mẹ. Những câu giản dị, của những hình ảnh đã thành miên viễn không phai. Mẹ quê, của một đất trời thuở nào thơ ấu, của luống cải giàn dưa, của cái cò lặn lội bờ sông

“Cánh tay mướp vươn dài bờ dậu

Mẹ nhìn ra luống cải vàng hoe

Con đôi mắt tìm ong bướm đậu

Tóc mẹ thơm hương bưởi bên hè

Thương cái cò lặn lội bờ sông

Mẹ về chợ cái tôm cái tép

Ấm mái tranh xưa chiều hôm khói bếp

Bữa cơm nào gạo mới đưa hương

Ánh lửa hồng reo vui nồi cám lợn

Vườn sau xanh lấm tấm dấu chân gà

Trên cành trĩu trái na vừa mở mắt

Lời ca dao mẹ hát buổi trưa xa...”

Ba bài thơ, ba không gian, ba thời gian của một nỗi niềm thương yêu về mẹ. Người mẹ sẽ lên đường đi định cư ở Mỹ để lại người con thi sĩ còn ở lại. Tử biệt, sinh ly, nỗi đau làm nghẹn lời và thơ cũng chỉ là những tiếng thầm ở trong lòng, ngân nga, đứt ruột. Bởi, ông biết, khi mẹ ra đi là sẽ không còn bao giờ gặp mặt...

Những mảnh hồn tan vỡ, trước ngày Mẹ lên đường:

“Ngày mai ngày mốt Mẹ lên đường

Biền biệt xa vời nẻo cố hương

Năm tháng ngậm ngùi nơi xứ lạ

Mắt già hoen lệ tóc pha sương

Con biết một đi là vĩnh biệt

Lòng con thổn thức khúc bi ca

Hồn con dào dạt đau thương ấy

Chưa khóc sao mi đã nhạt nhòa?

Những mảnh hồn tan vỡ: ngày Mẹ lên đường:

“Giữa tiếng phi cơ gào xé ruột

Mẹ nghe tiếng thét của con không?

Mẹ đi thui thủi mênh mông nắng

Xao xác htinh không nỗi bão bùng

Mẹ bước lên thang không ngoảnh lại

Mẹ ơi mắt mẹ đã tuôn trào

Ðôi dòng lệ ứa giờ tương biệt

có đớn đau nào hơn khổ đau...?”

Và Những mảnh hồn tan vỡ: Sau ngày Mẹ lên đường:

“Hàng cây rét mướt buồn hiu quạnh

Nhà Mẹ đây, hình bóng Mẹ đâu?

Lối chợ ai che màu áo cũ?

Hồn con lãng đãng mộng xưa sau

Hỡi ơi đất rộng trời cao thẳm

Hun hút ngày qua khuất nẻo về

Chợt ngước nhìn lên lầu cửa đóng

Chập chờn ai đó, dáng ai kia?

Ngõ hẹp vang câu vọng cổ buồn

Hồn con dào dạt sóng muôn phương

Bây giờ Mẹ ở nơi nào nhỉ?

Mây trắng giăng đầy mây nhớ thương...”

Viết về một nhà thơ, nếu chỉ đọc những bài thơ thì có lẽ chưa đủ. Vào giang sơn của thi sĩ, là bước vào một thời thế mà người thơ có mặt, mà ngôn ngữ thơ tượng hình từ những suy nghĩ và rung cảm của thời thế ấy. Với chiến tranh, có lẽ Vương Ðức Lệ có nhiều hệ lụy. Với thời thế, ông cũng có nhiều liên quan. Thế mà, hình như ông chỉ phớt qua những tâm tình ấy. Bị thương và mất một mắt khi làm trưởng đài phát thanh ở Long An, và bị tù khi tham gia vào Cao Trào Nhân Bản Việt Nam từ đề lao Gia Ðịnh, khám Chí Hòa, trại Z30C, có lẽ phải là những xúc cảm chính cho ngôn ngữ thi ca của ông nhưng trong tập “Thơ Vương Ðức Lệ, mấy vần thơ còn sót lại trong trí nhớ” chỉ có mấy bài họa hoằn. Theo nhiều người nói thì khi công an Cộng Sản đến xét nhà và bắt ông, đã tịch thu cả ngàn bài thơ. Như vậy, có thể những bài thơ ấy bị mai một chăng?

Có người nhận định tuy thơ của ông nói nhiều đến những nghĩa trang, đến huyệt sâu, đến phút lâm chung, đến lúc từ giã cõi đời... nhưng không phải đó là một tâm trạng bi thương đầu hàng số mệnh. Trong bàng bạc cảm xúc, vẫn thấy ẩn hiện đâu đó những mầu xanh tinh khôi, những nụ mầm vươn lên từ cuộc sống. Và, ở tâm trạng của một người hiểu ra được lẽ tất nhiên của vòng sinh diệt, thì làm thơ như vậy cũng là một cách tạo ra cho riêng mình một thế giới, một vương quốc thơ mang tên Vương Ðức Lệ.

Viết về thơ một người vừa rời xa dương thế với tôi cũng chỉ là một cách thế để hiểu rõ hơn về người thơ. Ðọc những bài thơ, tưởng tượng ra những cảnh ngộ thi sĩ đã sống, tìm trong chữ nghĩa một chút gì để lại cho đời sau. Viết, chẳng phải để làm chuyện phê bình khen chê, mà, viết là để tìm lại một đời sống ẩn mật trong chữ viết.

Thời tiết mấy bữa nay âm u. Cái lạnh lẽo buổi sáng, cái mệt mỏi buổi chiều, như đánh dấu bằng những trang thơ buồn. Trên xa lộ, tôi đang tự hỏi, có phải trời đất cũng muốn “tưởng niệm” một người thơ vừa rời bỏ cuộc đời?

**GRANDET** · 20-09-2009, 08:25 PM

**GRANDET** · 21-09-2009, 12:55 AM

Nhớ Mẹ Ta Xưa

Mời quý vị nghe ca khúc NHỚ MẸ TA XƯA ( bấm vào tên bản nhạc để nghe)
Nhạc: Văn Sơn Trường, Thơ: Vương Đức Lệ, Tiếng hát: Quỳnh Lan

BlueHost.Com

**GRANDET** · 21-09-2009, 01:24 AM

Xứ Lạ

Ta vẫn làm dân xứ lạ

Ngẩn ngơ đất khách quê người

Ôi trái tim sầu hóa đá

Bao giờ? Biết thuở nào nguôi?

Ta vẫn làm dân xứ lạ

Giữa trời, giữa đất bao la

Dạt cánh bèo trôi biển cả

Mịt mù thương nhớ bờ xa.

Ta vẫn làm dân xứ lạ

Cuối đời làm cánh rong xanh

Biển sâu bạc đầu sóng vỗ

Thân xô ghềnh đá tan tành

Ta vẫn làm dân xứ lạ

Suốt đời làm kẻ tha hương

Gối chiếc đêm nằm trăn trở

Khôn nguôi nỗi nhớ dị thường

Ta vẫn làm dân xứ lạ

Ngậm ngùi thân lại thương thân

Ta thấy ta ngồi hóa đá

Ngó quanh nào thấy mộ phần

(thơ Vương Đức Lệ)

******************

Tôi thường hay đọc thơ khổ bốn câu, mỗi câu 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ…
Hôm nay chợt đọc những khổ thơ mỗi câu 6 chữ và trong tôi liền có cảm giác rất lạ.
Nó không dứt khoát như câu 5 chữ ngắn gọn.
Nó không dịu dàng, uyển chuyển như câu 7 hay 8 chữ.
Với câu 6 chữ, âm hưởng câu thơ nghe như day dứt… Và đó là một hiệu ứng (effect) mà nhà thơ đã tạo ra rất đạt.
(Tôi loay hoay vẫn chưa nghĩ ra được từ nào diễn tả cho chính xác! Tạm gọi như thế là “day dứt”.)

“TA VẪN LÀM DÂN XỨ LẠ” cứ lặp đi lặp lại ở đầu mỗi khổ thơ khiến ta nghe ra một chuỗi thinh âm sầu não miên man đồng vọng …

Dũ Lan Lê Anh Dũng

**CONHAKO** · 16-03-2010, 09:24 AM

An Bình Cho Giấc Ngủ Em

Dâng em một đoá hoa hồng,
Hoa dù rã cánh tơ lòng còn vương.

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Bài hát cho Em, những câu buồn tình tự
Miếng ăn, giấc ngủ qua ngày !

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Thân xác đó bỗng một chiều héo úa
Thịt da kia bỗng một sớm hao gầy

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Bỗng hoảng kinh, anh gõ thầm cửa huyệt
Hồn bơ vơ anh chợt thức hôm nay

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Khi những tế bào trong anh chừng rũ liệt
Hồn bay xa, anh thoát cõi lưu đày

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Thơ tinh huyết những câu buồn bất tuyệt
Và những ngày, những tháng cũng như mây !

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Đêm đã qua và ngày lại tới
Cho hồn anh vất vưởng mãi đâu đây

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Biển vẫn gầm vang, sóng xô ghềnh đá
Lũng vẫn sâu và mù mịt sương vây

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Em vẫn đó như mây trời bảng lảng
Giấc mộng tình và vị đắng môi cay !

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Đêm vẫn hắt hiu, đèn chong, thành phố ngủ
Em vẫn là Em chan chứa lệ đong đầy

Anh sẽ bỏ lại - cả Em - trong cuộc đời này
Vì chẳng còn gì khi xuôi đôi tay
Cuộc tình đó, có anh, đời chẳng khác
Cuộc đời đó, không anh. Em nào hay !

Hỡi Thượng Đế ! nghe chăng lời khẩn nguyện
Hạt bụi tôi trong định phận bọt bèo
Giờ hoá kiếp không còn là ý niệm
Cho thuyền tình về bến đợi buông neo !

sinh nhật Em

Vương Đức Lệ

(trong thi tập Thiên Nga Trên Ngọn Đỉnh Trời, phát hành 1974)

**CONHAKO** · 16-03-2010, 09:27 AM

Như Là...

I

Mẹ như là nắng xế
Em như là cỏ may
Tôi như là giọt lệ
Còn đâu lượng xuân đầy ?

Nghe lời ru đá cuội
Tình như là hư không
Tôi còn đâu lửa tuổi
Em còn đâu mưa hồng ?

Em như loài hoa dại
Tôi như loài cỏ khô
Ô, cuộc đời khắc khoải
Tìm nhau trong sa mù

Mẹ như là nắng quái
Em như là chiều hôm
Tôi như là hạt bụi
Từng phiến sầu băng sương

Làm sao tôi nói được
Lời yêu Em bây giờ ?
Nghe hồn lên tiếng khóc
Qua rồi, mùa xuân xưa !...

Đêm đen lòe đốm lửa
Tinh đẩu lạc đâu đây
Con đường xưa thiếp ngủ
Như tình tôi đắm say

Dấu chân nào trên cát ?
Sóng biển đã dập vùi
Thắp lên hàng bạch lạp
Vĩnh biệt những giờ vui !

Màu nắng rồi sẽ tắt
Mây hồng rồi sẽ bay
Vết chàm xưa tím ngắt
Ngờ đâu tình không phai...

Còn đây triền núi dựng
Vực thắm nước trong veo
Trùng dương xa nổi sóng
Thuyền ta ngược tay chèo

Tình yêu như tín ngưỡng
Cơn mê nào lẻ loi
Còn đâu Em độ lượng ?
Điệp khúc sầu trong tôi !

Thà như là hạt bụi
Thà như loài thông xanh
Trên đỉnh trời gió núi
Những giọt tình long lanh...

II

Ngàn con nước đổ xuôi nguồn
Cũng không rửa sạch nỗi buồn trong tôi
Từng đêm ôm giấc ngủ vùi
Quên sầu chót vót, quên đời phù du
Nghe trời chừng đã sang thu
Vàng bay mấy lá, nghe mưa gọi hồn
Nhân gian này cõi bềnh bồng
Buồn tôi chớp bể mưa nguồn vây quanh...

Vương Đức Lệ

(trong thi tập Thiên Nga Trên Ngọn Đỉnh Trời, phát hành 1974)

Thông báo Quan trọng

Thơ Vương Đức Lệ

Thơ Vương Đức Lệ

Similar Threads

Comment

Comment

Comment

Comment

Comment

Comment