Hồ Xuân Hương

[tam lang]

Tiểu sử tác giả

Bà Chúa thơ Nôm" là con của Hồ Sĩ Danh (1706-1783), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, và một người thiếp quê ở Hải Dương.

Năm sinh, năm mất, thân thế, cuộc đời, và thơ văn của bà đến nay vẩn còn vướng mắc nhiều nghi vấn. Ta chỉ biết bà sống vào thời Lê mạt Nguyễn sơ, người cùng thời với Nguyễn Du (1765-1820), Phạm Đình Hổ (tức Chiêu Hổ, 1768-1839).

Bà là em cùng cha với Hồ Sĩ Đống (1738-1786), đậu Hoàng Giáp, làm quan đến Hành Tham Tụng, tước Quận Công, cùng Bùi Huy Bích đứng đầu phủ chúa Trịnh Sâm, Trịnh Khải.

Tác phẩm nổi bật nhất của bà là số thơ Nôm trong Xuân Hương Thi Tập (dù có đôi bài đáng nghi vấn). Ngoài ra bà còn để lại tập thơ chữ Hán tựa đề Lưu Hương Ký.

Thơ văn bà có ý lẳng lơ, mai mỉa, tinh nghịch, táo bạo, nhưng chứa chan tình cảm lãng mạn, thoát ly hẳn với những lễ giáo phong kiến thời bấy giờ.

Cách tả cảnh, tả tình, cách dùng từ... trong thơ Nôm của bà có một không hai, vô cùng sống động và đặc sắc. Xuân Diệu đánh giá thơ Hồ Xuân Hương là "tót vời của nguồn thơ nôm na bình dân".

Các bài thơ:

Bánh Trôi Nước
Bọn Đồ Dốt
Cảnh Thu
Chơi Chợ Chùa Thầy
Chơi Hồ Tây Nhớ Bạn
Chùa Hương
Chửa Hoang
Con Cua
Dệt Cửi
Duyên Kỳ Ngộ
Đá Ông Chồng Bà Chồng
Đài Khán Xuân
Đồng Tiền Hoẻn
Hang Thanh Hóa
Họa Tốn Phong Nguyên Vận
Kẽm Trống
Khóc Ông Phủ Vĩnh Tường
Lấy Chồng Chung
Mắng Học Trò Dốt
Một Cảnh Chùa
Ngụ ý Tôn Phong,ký nhị thủ
Ốc Nhồi
Quan Thị
Quán Khánh
Sư bị Ong Châm
Sư Hổ Mang
Tặng Tốn Phong Tử
Tát Nước
Thiếu Nữ Ngủ Ngày
Thương
Tốn Phong Đắc Mộng Chí Dữ Ngã Khan Nhân Thuật Ngâm, Tịnh Ký
Trách Chiêu Hổ
Tranh Hai Tố Nữ
Trống thủng
Tự Tình 1
Tự Tình 2
Tự Tình 3
Tức Cảnh Tề Sở
Vịnh Cái Giếng
Thuật ý kiêm trình hữu nhân Mai Sơn Phủ
Đánh Đu
Già Kén Kẹn Hom
Hoạ Sơn Phủ Chi Tác
Đêm Thu, Nhớ Mai Sơn Phủ
Giễu Quan Hậu
Thủy Vân Hương
Vịnh Cái Quạt
Bạch Đằng Giang Tặng Biệt
Tự Thán
Xuân Đình Lan Điệu
Độ Hoa Phong
Thân Phận Người Đàn Bà
Bà Lang Khóc Chồng
Chùa Xưa
Hỏi Trăng I
Hỏi Trăng II
Đánh Cờ
Chùa Quán Sứ
Dỗ Người Đàn Bà Khóc Chồng
Miếng Trầu
Đèo Ba Dội
Khóc Tổng Cóc
Lưu Biệt Thời Tại An Quảng,An Hưng Ngụ Thứ
Cảm Cựu Kiêm Trình Cần Chánh Học Sĩ Nguyễn Hầu
Thệ Viết Hữu Cảm
Cảm Cựu Tống Tân Xuân Chi Tác
Trạo Ca Thanh
Nhãn Phóng Thanh
Hải Ốc Trù
Sư Hoang Dâm
Hỏi Cô Hàng Sách
Đền Trấn Quốc
Kí Sơn Nam Thượng Trấn Hiệp Trấn Trần Hầu
Dữ Sơn Nam Thượng Hiệp Trấn Quan Trần Hầu Xướng Hoạ
Xuân Hương Tặng Hiệp Quận
Nguyệt Dạ Ca
Thiếu Niên Du Điệu
Thu Dạ Hữu Hoài
Ngư Ông Khúc Hành
Hang Cắt Cớ
Quả Mít
Đề Đền Sầm Nghi Đống
Chiều Hôm Nhớ Nhà

[hoangvu]

Giễu quan Hậu

Giễu quan Hậu
Hồ Xuân Hương

Tình cảnh ấy, nước non này,
Dẫu không Bồng Đảo cũng tiên đây.
Hoành Sơn mực điểm đôi hàng nhạn,
Thúy lĩnh đen trùm một thức mây.

Lấp ló đầu non vừng nguyệt chếch,
Phất phơ sườn núi lá thu bay.
Hỡi người quân tử đi đâu đó?
Đến cảnh sao mà đứng lượm tay.

[hoangvu]

Già kén kẹn hom

Già kén kẹn hom
Hồ Xuân Hương

Bụng làm dạ chịu trách chi ai,
Già kén kẹn hom ví chẳng sai.
Tiếc đĩa hồng ngâm cho chuột vọc,
Thừa mâm bánh ngọt để ngâu vầy.

Miệng khôn trôn dại đừng than phận,
Bụng ỏng lưng eo chớ trách trời!
Đừng đứng núi này trông núi nọ,
Đói lòng nên mới phải ăn khoai.

[hoangvu]

Sư bị làng đuổi

Sư bị làng đuổi
Hồ Xuân Hương

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo,
Vị gì một chút tẻo tèo teo.
Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc,
Trái gió cho nên phải lộn lèo.

[hoangvu]

Sư bị ong châm

Sư bị ong châm
Hồ Xuân Hương

Nào nón tu lờ, nào mũ thâm,
Đi đâu chẳng đội để ong châm.
Đầu sư há phải gì bà cốt,
Bá ngọ con ong bé cái lầm.