Tweet
Những trải nghiệm cuộc sống định hình sở thích màu sắc của con người
Nguồn Colour preferences shaped by experience
Khi tung ra thị trường một loại sản phẩm nào đó, bên cạnh kiểu dáng thì màu sắc của chúng cũng luôn được các nhà thiết kế quan tâm. Vậy đâu là nguyên nhân tạo nên sở thích về màu sắc của con người ?
Cận cảnh bức tranh sơn dầu bán trừu tượng đa màu sắc của một họa sĩ. (iStockphoto: Chris Rose)
Theo một nghiên cứu mới đây, những trải nghiệm của con người là yếu tố quyết định màu sắc mà họ ưa chuộng. Đây là nghiên cứu đầu tiên để kiểm chứng một giả thuyết còn hoài nghi từ lâu cho rằng con người thích màu sắc của những đồ vật họ ưa thích.
Kết quả nghiên cứu trên giúp lý giải vì sao màu xanh nước biển là màu được nhiều người ưa chuộng hay tại sao phụ nữ Nhật lại thích gam màu sáng trong khi màu vàng đậm lại không mấy hấp dẫn họ hoặc tại sao có người thích tất màu cam trong khi đó có người lại thích màu nâu. Điều này rất có ý nghĩa trong việc cung cấp những thông tin đa chiều cho các nhà thiết kế, các nghệ sĩ và các chuyên gia tiếp thị.
“Tôi thích màu tím hơn vì phòng chị gái tôi được sơn màu tím và tôi đã có những giây phút thư giãn ở đó”, Karen Schloss, một sinh viên cao học chuyên ngành tâm lý học tại Đại học California, Berkeley cho biết. Cô cũng cho rằng sở thích về màu sắc của mỗi cá nhân là do những trải nghiệm của họ có liên quan tới màu sắc đó cũng như mức độ hài lòng với những trải nghiệm đó.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng tập trung nghiên cứu quá trình tiến hóa của loài người với giả thuyết chính cho rằng những sở thích màu sắc của con người có liên quan tới những sự kiện/sự vật có tính lạc quan trong cuộc sống.
Ví dụ, bầu trời xanh thể sự thanh bình và điều này có thể giải thích nguyên nhân tại sao màu xanh nước biển rất được ưa chuộng trong nhiều nền văn hóa. Trái lại, màu vàng đậm và màu cam khiến người ta liên tưởng tới màu nước tiểu, chất cặn bã, nôn mửa và thức ăn hỏng và đúng như các nhà khoa học nhận định, con người thường không bị hấp dẫn bởi hai màu sắc này.
Họ còn đưa ra nhiều dự đoán khác nhau, ví dụ sở dĩ phụ nữ thích màu đỏ hơn bởi từ thời kỳ nguyên thủy sống bằng phương thức săn bắn và hái lượm, tổ tiên loài người thường tìm kiếm những quả dâu chín đỏ trong những tán lá xanh để ăn.
Mặc dù sở thích về màu sắc của con người tuân theo một số xu hướng chung nhưng sở thích màu sắc của từng cá nhân lại có sự khác biệt rất lớn. Schloss và đồng nghiệp của cô - Stephen Palmer đã cố gắng tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng này.
Yếu tố tác động tới sự lựa chọn
Trong một loạt các thí nghiệm, họ đã đưa ra hàng loạt hình ảnh về các đồ vật nhiều màu sắc cho một nhóm người tham gia nghiên cứu theo dõi. Chúng được lựa một cách có chủ ý, từ những hình ảnh hấp dẫn như dâu tây cho tới những hình ảnh không mấy thú vị như chất nhớt màu xanh lá cây sẫm. Một nhóm khác thì lại được xem những hình ảnh màu đỏ tạo ấn tượng tiêu cực như máu và những vật có màu xanh mát mắt như những tán cây.
Sau cùng, các nhà nghiên cứu công bố kết quả trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences cho biết, những người tham gia nghiên cứu thường thích những màu sắc liên quan tới các hình ảnh có tác động tích cực mà họ đã được nhìn thấy, dù đó là màu xanh hay màu đỏ.
Trong một nghiên cứu sơ bộ khác, họ phát hiện thấy tại trường Berkeley, những học sinh xếp thứ hạng cao nhất trong trường thích nhất màu xanh nước biển và màu vàng - hai màu đặc trưng của ngôi trường. Trái lại, họ ghét nhất màu đỏ và màu trắng, vốn là màu truyền thống của trường Standford đối thủ của họ. Tuy nhiên, những học sinh trường Standford lại thể hiện sở thích màu sắc trái ngược. Điều này cho thấy yếu tố xã hội có tác động đến sở thích màu sắc của con người ở những thời điểm khác nhau trong cuộc đời.
Bà Yazhu Ling, chuyên gia nghiên cứu về thị lực tại Đại học East Angila, Anh cho biết nghiên cứu này đã góp phần làm sáng tỏ giả thuyết vốn bị nghi ngờ từ lâu được nêu ở trên. Bà và các đồng nghiệp cũng đã đưa ra một giả thuyết cho rằng sở thích màu sắc cũng giống như bản năng tự nhiên của con người, kể cả trong trường hợp nó dễ dàng bị thay đổi.
Bà nói: “Hiện nay trên Internet có rất nhiều bài báo dự đoán tính cách của bạn tương ứng với những màu sắc bạn ưa thích. Mặc dù chưa có bằng chứng khoa học nào minh chứng điều đó nhưng nó cũng thể hiện nhìn chung, con người thường quan tâm đến những sở thích khác biệt của những người khác cũng như những nguyên nhân dẫn tới sự khác biệt đó. Vì vậy, màu sắc là một công cụ giúp lý giải điều này.”
.
Nguồn Colour preferences shaped by experience
Khi tung ra thị trường một loại sản phẩm nào đó, bên cạnh kiểu dáng thì màu sắc của chúng cũng luôn được các nhà thiết kế quan tâm. Vậy đâu là nguyên nhân tạo nên sở thích về màu sắc của con người ?
Cận cảnh bức tranh sơn dầu bán trừu tượng đa màu sắc của một họa sĩ. (iStockphoto: Chris Rose)
Theo một nghiên cứu mới đây, những trải nghiệm của con người là yếu tố quyết định màu sắc mà họ ưa chuộng. Đây là nghiên cứu đầu tiên để kiểm chứng một giả thuyết còn hoài nghi từ lâu cho rằng con người thích màu sắc của những đồ vật họ ưa thích.
Kết quả nghiên cứu trên giúp lý giải vì sao màu xanh nước biển là màu được nhiều người ưa chuộng hay tại sao phụ nữ Nhật lại thích gam màu sáng trong khi màu vàng đậm lại không mấy hấp dẫn họ hoặc tại sao có người thích tất màu cam trong khi đó có người lại thích màu nâu. Điều này rất có ý nghĩa trong việc cung cấp những thông tin đa chiều cho các nhà thiết kế, các nghệ sĩ và các chuyên gia tiếp thị.
“Tôi thích màu tím hơn vì phòng chị gái tôi được sơn màu tím và tôi đã có những giây phút thư giãn ở đó”, Karen Schloss, một sinh viên cao học chuyên ngành tâm lý học tại Đại học California, Berkeley cho biết. Cô cũng cho rằng sở thích về màu sắc của mỗi cá nhân là do những trải nghiệm của họ có liên quan tới màu sắc đó cũng như mức độ hài lòng với những trải nghiệm đó.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng tập trung nghiên cứu quá trình tiến hóa của loài người với giả thuyết chính cho rằng những sở thích màu sắc của con người có liên quan tới những sự kiện/sự vật có tính lạc quan trong cuộc sống.
Ví dụ, bầu trời xanh thể sự thanh bình và điều này có thể giải thích nguyên nhân tại sao màu xanh nước biển rất được ưa chuộng trong nhiều nền văn hóa. Trái lại, màu vàng đậm và màu cam khiến người ta liên tưởng tới màu nước tiểu, chất cặn bã, nôn mửa và thức ăn hỏng và đúng như các nhà khoa học nhận định, con người thường không bị hấp dẫn bởi hai màu sắc này.
Họ còn đưa ra nhiều dự đoán khác nhau, ví dụ sở dĩ phụ nữ thích màu đỏ hơn bởi từ thời kỳ nguyên thủy sống bằng phương thức săn bắn và hái lượm, tổ tiên loài người thường tìm kiếm những quả dâu chín đỏ trong những tán lá xanh để ăn.
Mặc dù sở thích về màu sắc của con người tuân theo một số xu hướng chung nhưng sở thích màu sắc của từng cá nhân lại có sự khác biệt rất lớn. Schloss và đồng nghiệp của cô - Stephen Palmer đã cố gắng tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng này.
Yếu tố tác động tới sự lựa chọn
Trong một loạt các thí nghiệm, họ đã đưa ra hàng loạt hình ảnh về các đồ vật nhiều màu sắc cho một nhóm người tham gia nghiên cứu theo dõi. Chúng được lựa một cách có chủ ý, từ những hình ảnh hấp dẫn như dâu tây cho tới những hình ảnh không mấy thú vị như chất nhớt màu xanh lá cây sẫm. Một nhóm khác thì lại được xem những hình ảnh màu đỏ tạo ấn tượng tiêu cực như máu và những vật có màu xanh mát mắt như những tán cây.
Sau cùng, các nhà nghiên cứu công bố kết quả trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences cho biết, những người tham gia nghiên cứu thường thích những màu sắc liên quan tới các hình ảnh có tác động tích cực mà họ đã được nhìn thấy, dù đó là màu xanh hay màu đỏ.
Trong một nghiên cứu sơ bộ khác, họ phát hiện thấy tại trường Berkeley, những học sinh xếp thứ hạng cao nhất trong trường thích nhất màu xanh nước biển và màu vàng - hai màu đặc trưng của ngôi trường. Trái lại, họ ghét nhất màu đỏ và màu trắng, vốn là màu truyền thống của trường Standford đối thủ của họ. Tuy nhiên, những học sinh trường Standford lại thể hiện sở thích màu sắc trái ngược. Điều này cho thấy yếu tố xã hội có tác động đến sở thích màu sắc của con người ở những thời điểm khác nhau trong cuộc đời.
Bà Yazhu Ling, chuyên gia nghiên cứu về thị lực tại Đại học East Angila, Anh cho biết nghiên cứu này đã góp phần làm sáng tỏ giả thuyết vốn bị nghi ngờ từ lâu được nêu ở trên. Bà và các đồng nghiệp cũng đã đưa ra một giả thuyết cho rằng sở thích màu sắc cũng giống như bản năng tự nhiên của con người, kể cả trong trường hợp nó dễ dàng bị thay đổi.
Bà nói: “Hiện nay trên Internet có rất nhiều bài báo dự đoán tính cách của bạn tương ứng với những màu sắc bạn ưa thích. Mặc dù chưa có bằng chứng khoa học nào minh chứng điều đó nhưng nó cũng thể hiện nhìn chung, con người thường quan tâm đến những sở thích khác biệt của những người khác cũng như những nguyên nhân dẫn tới sự khác biệt đó. Vì vậy, màu sắc là một công cụ giúp lý giải điều này.”
.
